Uzmanlar, bir süredir arz sıkıntısı yaşanan konteyner piyasasında daha büyük, bir krizin kapıda olduğu uyarısını yapıyor.
Salgın sürecindeki birincil normalleşme adımlarıyla birlikte dünya ticaretinde yaşanan konteyner sıkıntısı uzun süreli bir krize yol açmıştı. Mal taşımalarında manâlı ölçüde sıkışıklığa yol açan konteyner arzında yaşanan krizinde piyasaları bu kez yeni bir dalga endişesi sardı.
Salgınla uğraş dahilinde aşılamada büyük ilerleme kaydeden ve normalleşme adımlarını başlatan ekonomilerde ticaretin hızlanması, konteyner talebini de tetikleyecek. Lojistikçiler, bir yana mevcut kapasiteyi artırmak için yatırımları hızlandırırken, diğer yanlamasına yaşanacak yeni talep sıkıntısının az hasarla atlatılabilmesi için çözüm yolları arıyor.
Aşılamanın verdiği moralle çoktan çoğu batı ülkesinde PMI endeksleri tarihi rekorlar kırıyor. Bazı sektör temsilcilerinin deyimi ile normalleşmenin başladığı bu ülkelerde ‘intikam alışverişleri’ yaşanıyor.
Küresel ticarette başlıca büyük hareketin ise 2021’in ikinci yarısından başlayarak, önümüzdeki iki yılda artarak devam etmesi bekleniyor. Bu gelişmeler ilk kez küresel ticaretin yüzde 85’inden fazlasının yapıldığı denizyolunda almak üzere konteyner talebini daha da artıracak.
Konteyner krizinin nasıl başladığını hatırlamak icabında; 2020 yılı 3. çeyreğinde pandeminin ilk dalgası sona erince ABD’de bir talep patlaması olmuş, 2. çeyrekten itibaren normalleşen Çin, bu talebi karşılamak için, konteyner armatörlerinin de desteği ile Transpasifik hattına yüklenmişti. Sonrasında ABD’de ikinci dalganın ortaya çıkması ve bu ülkeye dışarı giden dolu gemilerin uzun kuyruklar halinde limanlarda beklemesi ve abes konteynerin geri dönememesi ile dünyada ekipmanın (konteynerin) her yerde pozisyonlanması sorunu ortaya çıktı.
Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Danışmanı Prof. Soner Esmer, 2022 yılına dek çözülmeyeceği öngörülen donanım sorununun, bugün yeni bir tehditle karşısında karşıya olduğunu dile getirerek, “ABD’nin üstüne, özellikle AB ülkeleri ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde 1.5 sene süren kısıtlamalar sonrasında normalleşme sürecine girilmesi, yeni bir talep patlamasına neden oldu ve olmaya devam edecek. Bu da zaten süren anlamsız teçhizat dönüş sorununun daha da derinleşmesine neden olacak” diyor. Türkiye’nin önde gelen lojistik gruplarından Reysaş’ın Yönetim Kurulu Başkanı Durmuş Döven de küresel ticarette önümüzdeki iki yılda tarihi hareketliliğin yaşanmasını beklediklerini ifade ederek, konteynerde asıl büyük krizin kapıda olduğunu söylüyor. Reysaş, Türkiye’deki ve yakın coğrafyadaki konteyner talebini karşılamak için fabrika kurmaya hazırlanıyor.
Navlunda eskiye dönüş güç
Manâsız konteynerde yaşanan talep sıkıntısı, bir takım önemli rotalarda navlunun son 1.5 yılda üç kattan pozitif artmasına niçin olmuştu. Uzakdoğu-Avrupa hattında konteyner navlunu 9 bin dolara yaklaştı. Transatlantik ve Transpasifik rotalarında da da navlun iki kattan pozitif arttı.
Dünyanın en büyük konteyner operatörlerinden MSC’nin Türkiye Genel Müdürü Barış Dilek, tip talepleri ve maliyetlerdeki artışa tabi olarak, konteyner navlununda düşüşün yakın zamanda olası görünmediğini söyledi. Istek, “Biz MSC olarak Sadece birincil çeyrekte 5 gemi ile doğrudan doğruya ABD limanlarından sadece anlamsız konteyner getirdik. Bunun maliyeti koskocoman. Navlunlardaki dengelenme, belirsizliklerin ortadan kalkması ile olur. Ama son dönemde de artma trendini koruyan maliyetler bize gösteriyor oysa, eskiye dönüş şiddet” dedi.
Armatörler dev gemi siparişleri veriyor, demiryolunda da yatırımlar artıyor
Konteyner taşımacılığı yapan lojistik şirketleri, büyüyen talebi karşılamak kapasite yatırımlarını hızlandırdı. MSC ve Evergreen gibi dünyanın en büyük konteyner armatörlük şirketleri dev gemi siparişleri verdi.
MSC 30, Evergreen ise 20’ye yakın yeni gemi ile filoyu büyütecek. Küresel konteyner üreticileri de üretimlerini artırdı.
Konteyner sektörünü yakından izleyen Drewry verilerine göre; bu sene sektörün toplam yeni konteyner üretiminin geçen yıla kadar yüzde 52 artacağı varsayım ediliyor.
Tahminler bu rekor artışın toplam konteyner kapasitesini yüzde 6 ila 8 artıracağı yönünde. Fakat bu rekor üretimin krizi çözmeyeceği vurgulanıyor.
Öteki yana denizyoluna alternatif olan demiryolunda da konteyner taşımacılığına karşın yatırımlar hızlandı. Keza dünya çapında hem de Türkiye’de birçok şirket denizyolundan kayan talebi karşılamak için, kapasiteyi artırıyor, yeni hatlar açıyor.
Aysel Yücel/Dünya
Kaynak: www.patronlardunyasi.com URL: https://www.patronlardunyasi.com/haber/Konteyner-piyasasinda-buyuk-kriz-kapida/250893
