*Mahfi Eğilmez
ABD’de enflasyon umulmadık bir artış sergilemeye başladı. Nisan ayında enflasyonun yüzde 0,8 gelmesiyle birlikte 12 aylık enflasyon alıcı fiyatları bazında) yüzde 4,2’ye yükselmiş oldu. Bu oran küresel krizin çıktığı 2008 yılından bu yana en yüksek enflasyon oranı. Aşağıdaki grafik bu gelişimi gösteriyor. (Kaynak: https://tradingeconomics.com/united-states/inflation-cpi)
Grafikten görüleceği gibi ABD’de enflasyonda 2021 yılında önemli bir hızlanma görülüyor. ABD Merkez Bankası Fed’in uzun dönemli hedefinin yüzde 2 oranında enflasyon olduğu dikkate alınırsa yüzde 4,2’lik oran ekonomi için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu gelişmenin sonucu olarak Dolar, diğer paralara karşısında bedel kaybediyor. Bunu aşağıdaki Dolar Endeksi grafiğinden gözlemleyebiliyoruz (Kaynak: https://www.bloomberg.com/quote/DXY:CUR)
Günümüzde Fed’in faiz tavanı yüzde 0,25. Bu oran 2020 Mart ayından beri aynı düzeyde. Gerek enflasyondaki yükseliş gerekse Fed, üzerindeki bu baskı Doların öteki gelişmiş ülke paralarına karşı değer kaybetmesine yol açıyor. ABD’de enflasyonun çabuk bir yükselme eğilimi içine girmesi, her ne kadar bunun geçici bir olgu olduğunu vurgulasa da, enflasyondaki bu sıçrama Fed’in üzerinde iki yönü olan bir zorlama yaratıyor: (1) Faizi (Fed’s Fund Rate) takviye etmek, (2) Niceliksel gevşemeyi yavaşlatmak.
Fed’in faiz artırması ve/ya da finansal gevşemeyi kısması bir yandan Dolara talebi artırırken bir yandan da dünyadaki likidite bolluğunun azalması anlamına gelecek.
Gelişme yolundaki ülkelerde plasman yaparak yeterince tehlike alıp para şampiyon fonlar, Fed’in faizi artıracağı beklentisiyle riskleri düşürmek için ABD’ye dönmek üzere bulundukları gelişme yolundaki ekonomilerin paralarını satıp Dolara dönmeye çalışıyorlar.
Öyle olunca da gelişme yolundaki ülke paraları bedel yitiriyor. Bu kayıplar kısa vadeli dış yükümlülükleri yüksek, rezervleri düşük, risk primi (CDS primi) yüksek olan gelişme yolundaki ülkeleri fazla daha artı etkiliyor.
Türkiye bu konumda olduğu için TL en çok layık yitiren para konumunda bulunuyor. TL / Dolar kuru yılbaşında 7,44 idi, bugün 8,44 düzeyinde seyrediyor. Buna göre TL, beş ayda yüzde 12’ye yakın bedel kaybetmiş durumda.i
Tüketici güven endeksindeki düşüş büyük ölçüde TL’nin layık kaybından kaynaklanıyor. (https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Guven-Endeksi-Mayis-2021-37536&dil=1)
Bunda Türkiye’nin yaşadığı (yüzde 55 dolayında ölçülen) Dolarizasyonun büyük etkisi var. Çünkü Dolarizasyon, Dolarla işi olsun olmasın insanları Dolarla düşünmeye, ölçmeye ve hesaplamaya itiyor.
Türk Lirası’nın Dolardaki değişimlerden, Fed’in para politikasından bu dek fazla etkilenmesinin temel nedeni Türkiye’nin ekonomi içi ve ekonomi dışı risklerinin fazla yüksek olması.
Bir ülkenin tehlike derecesini ölçen CDS primi 300 baz puanın üzerindeyse o ülke fazla tehlikeli kabul ediliyor. Bugün itibarıyla 400 baz puanın üzerinde yer alan CDS primi (tehlike primi) Türkiye’yi yatırım açısından dünyanın en tehlikeli üç ülkesinden birisi konumuna sokuyor.
Bu görünümü tersine çevirmek için hiç vakit geçirmeden bir tehlike envanteri çıkararak en kolay çözülebilir olanlardan başlayıp riskleri tek tek ortadan kaldırmaya girişmemiz gerekiyor. Bunu bugün yapmazsak önümüzdeki dönem işimiz çok daha kuvvet olacak.
i 1 / 7,44 = 0,1344
1 / 8, 44 = 0,1185
(0,11847 – 0,1344) / (0,1344) = 0,1185 (Hemen Hemen % 12)
Bu yazı Mahfi Eğilmez'in bireysel blogundan alınmıştır
Kaynak: www.patronlardunyasi.com URL: https://www.patronlardunyasi.com/haber/Mahfi-Egilmez-yazdi- TL-nicin-deger-kaybediyor/250924
