Mikrosopi nedir

Mikrosopi nedir? Mikroskopi, mikroskop kullanarak çıpla gözle görünemeyen objelerin incelenmesi ya da adi objelerin incelenmesini ele alan bir teknik alandır.

27.08.2021 - 17:57 Yayınlanma

Mikrosopi nedir?

Mikroskopi, mikroskop kullanarak çıpla gözle görünemeyen objelerin incelenmesi ya da adi objelerin incelenmesini ele alan bir teknik alandır. Mikroskopinin en fazla aşina üç branşı optik mikroskop, elektron mikroskopisi ve taramalı sondalı mikroskopidir.

Optik mikroskopi ve elekton mikroskopisi, elektromanyetik radyasyonun veya elektron ışınlarının kırılması, dağılması veya yansımasını kullanır ve bir manzara oluşturur. Alınan mesela geniş çaplı irradiyasyonu sürdürülerek veya mesela üzerinden bir ışının taranması ile işlem gerçekleşir.

Taramalı sondalı mikroskopide taramalı sondanın incelenen nesnenin yüzeyi ile girdiği temas da işin içine girer. Mikroskopi yönteminin kullanılması biyolojide yeni bir çağ açmıştır ve dokubilim gibi çoğu önemli bilim alanının doğmasını sağlamıştır.

Mikroskoplar ise minik objeleri büyütmeye yarayan aletlerdir. Mikroskoplar değişik boylarda ve şekillerde olabilirler ve çoğu görüntüleme yöntemi (ışık, elektron, iyon, x-ray, mekanik sonda vb.) ve sinyal kullanarak bir bakış oluşturabilirler. Bir mikroskop elle tutulan bir büyüteç dek basit bir cihaz olabildiği gibi milyonlarca dolar bedel, karışık bir araştırma aleti de olabilir.

Mikroskopi kelimesinin sözlük anlamı

1. Mikroskopla inceleme.

Mikroskop çeşitleri ve kullanım alanları

1) Basit mikroskop

Kolay mikroskobun ilk mikroskop çeşidi olduğu düşünülür. Bu mikroskop 17. yüzyılda Antony van Leeuwenhoek kadar buluş edilmiştir, Leeuwenhoek ince kenarlı (yakınsak) bir merceği bir tutacak ile numunenin üstüne tutunca basit mikroskobun doğumuna zemin hazırlamıştır.

Bu mikroskop görüntüyü 200-300 kere büyütebilir ve aslında bir büyüteçtir diyebiliriz. Bu mikroskop basit bir mikroskop olsa bile Antony van Leeuwenhoek’e çoğu biyolojik numune hakkında çok önemli bilgiler sağlamıştır, bilhassa de kırmızı kan hücrelerinin şekilleri arasındaki farklılıkları bu mikroskop tamamen saptamıştır.

Bugün basit mikroskoplar eskisi kadar sık kullanılmamıştır zira ikinci bir mercek eklenerek bileşik mikroskoplar buluş edilince kolay mikroskobun yerine geçmiştir ve daha iyi gösterme vermiştir.

2) Bileşik mikroskop

İki mercek kullanarak alaşım mikroskop oluşturulmuştur ve kolay mikroskopa kadar fazla daha iyi büyütme özelliğine sahiptir. Eklenen ikinci mercek bir uçtan bir uca görünüm ilkine oranla çok daha pozitif büyütülebilir.

Bileşik mikroskoplar ışıklı alan mikroskoplarıdır, bu da demektir oysa incelenen numuneye alttan ışık verilir. Bu mikroskoplar iki gözlü veya tek gözlü olabilir. Bileşik mikroskop görüntüyü 1000 sefere değin yakınlaştırabilir. Bu mikroskoplar gayet ucuzdur ancak epeyce kullanışlıdır, okullar ve araştırma laboratuvarlarında kullanılabilirler.

3) Stereo mikroskop

Stereo mikroskop görüntüyü 300 sefere kadar yakınlaştırabilir. Bu mikroskop tek gözlüdür ve opak objeler ile bileşik mikroskop ile incelenemeyecek değin büyük objeleri çözümlemek için kullanılır zira slayt hazırlığı gerektirmez.

Büyütme oranı düşük olsa da epeyce kullanışlı bir mikroskoptur. Numunenin yüzeyi hakkında oldukça yakın ve üç boyutlu bir gösterme verir ve kullanan kişinin numuneyi görüntüleme esnasında hareket ettirebilmesine de olanak tanır.

Stereo mikroskoplar biyolojik ve tıbbi bilim uygulamalarında kullanıldığı gibi elektronik endüstrisinde de kullanılır, mesela saat yapan ve devre kartı üreten endüstrilerde bu mikroskoplar sıklıkla kullanılır.

4) Eşodaklı tarama lazer mikroskobu

Bileşik mikroskop ve stereo mikroskopun aksine eşodaklı mikroskop numuneyi taramak için düz ışık değil de lazer ışığı kullanır ve boyanmış numuneyi tarar. Bu numuneler slaytlar üstünde hazırlanır ve yerleştirilir, sonra iki renkli aynaların yardımı ile mikroskop, numunenin büyütülmüş görüntüsünü üretip bilgisayar ekranı üzerinde oluşturur.

Bu mikroskobu kullanarak üç boyutlu görüntüler edinmek de mümkündür, bunun için birkaç tarama yapmak gerekir. Alaşım mikroskopta olduğu gibi eşodaklı mikroskopta da görüntü oldukça yüksek oranda büyütülür ancak alaşım mikroskoba oranla daha nitelikli bir gösterme elde edilir. Gözenekli Olan biyolojisi ve tıbbi araştırmalarda bu mikroskoplar sık kullanılır.

5) Taramalı elektron mikroskobu

Taramalı elektron mikroskopları bakış meydana getirmek için ışık yerine elektronları kullanır. Numuneler vakumlama veya sanki vakumlama durumunda taranır, böylece ilk olarak dehidrasyona uğrayarak spesifik olarak hazırlanabilirler ve altın gibi asistan bir materyal ile ince bir katman biçiminde kaplanabilirler.

Numune hazırlandıktan ve yerleştirildikten sonra taramalı elektron mikroskobu numunenin üç boyutlu, siyah beyaz bir görüntüsünü bilgisayar ekranına verir. Büyütme oranı üzerine çokça yoklama imkanı tanıdığı için maddesel, tıbbi ve biyoloji ile ilgili bilimlerde kullanılırlar. Kemiklerden böceklere kadar o kadar çok numuneyi bu mikroskop ile inceleyebilmek mümkündür.

6) Geçirimli elektron mikroskobu

Taramalı elektron mikroskobu gibi, geçirimli (transmisyon) elektron mikroskobu da görüntüyü büyütmek için elektronları kullanır ve numuneler vakum ile taranarak hazırlanırlar.
Fakat taramalı elektron mikroskobundan bambaşka olarak geçirimli elektron mikroskobu numunenin iki boyutlu bir görüntüsünü edinmek için slayt hazırlama yöntemini kullanır. Bu Nedenle emin bir dereceye değin transparan olan objeleri de görüntülemek muhtemel olmuş olur.

Geçirimli elektron mikroskobu ayrıca büyütme ayrıca de alınan sonuç itibariyle oldukça verimli bir mikroskoptur. Bedensel ve biyoloji ile ilgili bilimlerde, metalürjide, nanoteknolojide ve adli analizlerde sıklıkla kullanılan bir mikroskop türüdür.