Süngerler nedir?

Latince ismi Porifera olan süngerler, gövdesi deliklerle ve kanallarla dolu, deliklerinden su sirkülasyonu olan, iki ince hücre katmanından oluşan, jölemsi yapıya sahip çok hücreli canlılardır ve hayvanlar grubuna dahildirler.

Süngerlerin sinir hücreleri yoktur, hem sindirim ve dolaşım sistemleri de bulunmaz. Bunun yerine vücutlarında düzenli bir su sirkülasyonu olur ve beslenme ile oksijen alıp atıkları dışarı verirler.

Süngerlerin biyolojik özellikleri

Boyları genelde 1-3 santimetre aralarında olur. Renkleri yeşil, kırmızı, mavi, sarı, turuncu veya kahverengi olabilir. Yumuşak bir derileri vardır. Hareket etmezler ve 15-30 yıl yaşayabilirler.

Süngerler dört adet basit ve bağımsız hücreden oluşur. İlki yakalı hücrelerdir, süngerin içindeki kanalları oluştururlar. Flagella (sil) adlı organeller ise hücrelerin uçlarına bağlıdır ve süngerin vücuduna su pompalanmasına takviye ederler. Su pompalanırken süngerin vücuduna oksijen ve beslenme girmesine ve bununla birlikte atıklarla karbondioksitin vücuttan atılmasına da asistan olurlar.

İkinci hücre türü ise porocyte hücreleridir. Bu hücreler süngerlerin üzerindeki delikleri (porları) oluşturur. Epidermal hücreler ise süngerin dış kısmındaki deriyi meydana getirir. Son olarak amibosit hücreler, epidermal hücreler ile yakalı hücreler aralarında, mezenşim katman adı bahşedilen bir bölgede bulunurlar.

Bu hücreler de süngerin fonksiyonlarına asistan olur ve besinleri taşırlar. Keza spikül adı verilen dikenleri yani süngerin iskelet liflerini oluştururlar. Yakalı hücrelerle birlikte çalışıp besinlerin sindirilmesini ve eşeyli üreme için gamet hücresi üretilmesini sağlarlar.

Süngerler böylece fazla ortamda yaşayabilir. Yüzde 99’u tuz sularda yaşasa da bazıları tatlı suda da yaşayabilir. Okyanus tabanının 8 kilometre derinliğine dek bütün yüzeylere tutunarak yaşayabilirler. Tropik bölgelerde fazla yüksek sayıda değişik sünger türü yaşamaktadır zira sular daha ılıktır. Süngerler berrak suları tercih eder çünkü bulanık sular deliklerini tıkayabilir ve yaşamak için bu deliklerle oksijen almaları gerekir.

Mercan resifleri için süngerler oldukça kayda değer beslenme kaynaklarıdır. Bilim insanları süngerlerin su kalitesini iyi ya da kötü yönü olan etkilediklerini düşünmektedir. Bilim insanlarının yaptığı araştırmalara tarafından süngerler fazla süratli nefes alabilir ve çok süratli nitrojen verebilir. Süngerler etrafındaki suyu filtrelerken bakterileri de toplarlar ve bu bakteriler sünger için gıda olarak kullanılır.

Süngerler eşeyli veya eşeysiz olarak çoğalabilir. Bu da onlara habitatlarında hayatta kalabilmelerinde muavin olur. Çoğu sünger türü ayrıca erkek ayrıca dişi yani hermafrodittir. Eşeyli üremede her iki cinsin rolünü de üstlenebilirler. Erkek sünger sperm üretip suya salarken dişi sünger de bu spermi kullanabilir. Döllenmeden daha sonra sünger suya larvalar bırakır. Bu larvalar suda birkaç gün yüzer ve sonradan sert bir objeye yapışır, daha sonra yetişkin bir sünger olarak büyümeye başlar.

Süngerler tomurcuklanma aracılığıyla eşeysiz de üreyebilirler. Süngerin ufak bir parçası kopup gövdeden ayrılır ama yaşamaya devam eder ve sonradan büyüyerek başka bir süngere dönüşür. Süngerler hem vücutlarındaki hasarı da onarabilir. Bu özellikleri doğruca fazla küçük ebatlarda kalsalar da suda yaşayabilmeye devam edebilirler.

Deniz süngeri ne işe fayda?

Birçok sünger cinsinde bulunan kalsiyum karbonat ve silikon süngerleri kullanılamayacak kadar sert kılmaktadır ancak Spongia ve Hippospongia adlı iki sünger türü yumuşak ve adamakıllı liften oluşan iskeletlere sahiptir.

Eski zamanlarda Avrupalılar yumuşak süngerleri kaskların içine dolgu olarak, portatif içme gereçleri olarak ve su filtresi olarak vb. farklı alanlara yönlendirilmiş amaçlarla kullanmışlardır. Sentetik süngerlerin icadına kadar deniz süngerleri arıtma araçları, resim yaparken kullanılan eşyalar, seramik sır yapımında kullanılan eşyalar ve bakımlı doğum teftiş yöntemleri olarak kullanılmıştır. Ama 20. yüzyılın ortalarında kontrolsüz balıkçılık yüzünden keza süngerler ayrıca de endüstri hasar görmüştür.

Günümüzde kullanılan birçok sünger dokusu fiilen gerçek süngerden yapılmamaktadır. Sentetik süngerler ise temizleme arabulucu, göğüs implantları ve doğum denetleme süngerleri olarak üretilebilmektedir. Bunların yapımında genellikle selüloz köpük, poliüretan köpük ve silikon köpük gibi materyaller kullanılır.

Deniz süngerleri keza şişe buruncu yunuslar için de kullanılmaktadır. Bu yunuslar deniz süngerlerini gaga burunlarına tutturur, bu nedenle deniz dibinde yemek yemek ararken kendilerini kumlu yüzeyden korumuş olurlar. Genellikle dişi yunuslar bu hareketi sergiler ve bu durum Shark Bay adlı bölgede görülmüştür.

Deniz süngerleri keza hap yapımında da kullanılabilir zira içlerinde onlarla yaşayan bazı mikrobik kimyasallar vardır ve bunlar virüsleri, bakterileri, tümörleri ve mantarları gözden geçirmek için kullanılabilir.

Sünger çeşitleri nelerdir?

Süngerler dört bambaşka türe, dört sınıfa ayrılırlar: kalkerli süngerler, silisli cam süngeri, demosponge ve sclerospongiae. Süngerler sahip oldukları spiküllere yani dikenlere tarafından bambaşka sınıflara ayrılırlar. Bu spiküller kalsiyum karbonattan ya da sünger lifinden oluşabilir.

Kaynak:

https://en.wikipedia.org/wiki/Sponge

http://www.tolweb.org/treehouses/?treehouse_id=3431

Kaynak: www.nedir.com URL: https://www.nedir.com/sungerler