Patlama sonrası tesisin daha aşağı reaktör odasında uranyum birikti. Bu yakacak, nötronlarla çarpışarak çekirdek parçalanması sürecine girmeye başladı. Araştırmacılar, daha alçak reaktör odasının daha önce de bu malzemeyi içerdiğini düşünüyordu. Oysa odaya erişim olmadığı için felaketten bu yana insan ya da robotik gözlerle gözlem yapamadılar.
Ukrayna’nın terk edilmiş Pripyat kentindeki Çernobil Nükleer Santrali yakınlarındaki bir çocuk yuvası. (Fotoğraf: Reuters)
Geçtiğimiz haftalarda araştırmacılar odadaki nötron emisyonlarında bir çoğalma fark etti. 2016’nın başından bu yanlamasına seviyeler takriben yüzde 40 arttı. Bu, çoğalan bir nükleer fisyon reaksiyonuna dikkat çekici ediyor. Bilim insanları, sorunun yeni bir patlamayı tetikleyip tetiklemeyeceğini araştırıyor. Ancak şu anki yorumlar, az önce müdahale gerekmediği yönünde oldu.
Sheffield Üniversitesinden Neil Hyatt, nükleer atık imhası üstüne çalışıyor. Hyatt, Çernobil reaktöründeki durumu Science dergisine anlattı. Araştırmacı, alt reaktör odasındaki durumu “bir mangaldaki köze” benzetti. Hyatt, “Bu, bize bunun açılmış bir sorun olmadığını, yalnızca değişmez kaldığını hatırlatıyor.” dedi.
Nükleer parçalanmaya ne sebep oluyor?
Peki, Çernobil felaketinden yıllar daha sonra niçin böyle bir tepkime gündeme geldi? Uranyum veya plütonyum yakıtı radyoaktif olarak ayrıştığında nötronlar yayar. Nötronlar başka bir radyoaktif çekirdek tarafından yakalanırsa bir fisyon reaksiyonuna neden olabilir.
Patlama, Ukrayna ve komşusu Beyaz Rusya’nın bir kısmını kötü şekilde etkiledi. Bölgede yalnızca hayvanlar yaşıyor. (Fotoğraf: Sergei Chuzavkov/AP)
Patlamadan 1 yıl sonra yetkililer reaktör odasının üzerine aceleyle bir duvar inşa etti. Bu koruma duvarı içeri yağmur sularının girmesini engelleyemedi. Sular, nötronları yavaşlattı. Fakat uranyum çekirdeklerinin fisyon reaksiyonu gösterme olasılığı arttı. Yani yağmur suları nükleer reaksiyonlara sebep olmuştu.
Nötron sayısındaki artışın üstüne 2016 yılında yeni bir koruma kalkanı inşa ettiler. Bilim insanları hem bazı reaktör odalarına kimyasal püskürtücü yerleştirmişti. Ama erişilmeyen odalara kimyasal püskürtücü koyamadılar.
Yağmur sularının engellenmesiyle nötron sayıları değişmez kalmıştı fakat araştırmacılar son zamanlarda nötronlarda çoğaltma saptama etti. Araştırmacılar bunun nedeninin, geçmiş yağmur sularından kaynaklandığını düşünüyor.
Kaynak: shiftdelete.net URL: https://shiftdelete.net/cernobil-de-yeni-reaksiyonlar-kesfedildi
