Dijital kimlik araçları geliştiren ödüllü bir girişim olan Tykn, Lahey'de Khalid Maliki ve Jimmy J.P Snoek göre hayata geçirildi. Oysa girişimin kuruluş hikayesinde Türkiye'deki mültecilerin yeri büyük.
Khalid ve Jimmy, Türkiye'deki bir sığınmacı kampında, akademik ya da mesleki deneyimini kanıtlayamadığı için bir dokuma fabrikasında temizlikçi olarak çalışan Suriyeli Joram ile tanıştı. Joram'ın belgeleri yıkım edilmişti ve bu belgeleri onay edebileceği kurumlar da artık mevcut değildi. Bu durum sadece Joram'la sınırlı yok, zira 2021'de dünya çapında kimlik belgesi olmayan 1,2 milyar insan var. Bu halk müziği, sırf kimlikleri olmadığı için sağlık durumu, eğitim, bankacılık gibi hizmetlere erişemiyor ve iş bulamıyor.
Mültecilerin çektiği sıkıntılar, Tykn'in hayata geçirilmesinde rol oynadı
Gerçekten "kimlik" her birimiz için sorunlu bir kavram. Kağıt üzerindeyken zahmetsizce kaybolabiliyor ya da yok edilebiliyor; dijital olduğunda hacklenebiliyor ya da online olarak sızdırılabiliyor. Günümüzde birçok kişinin kimliği karaborsada satılıyor ve dolandırıcılık için kullanılıyor. Mülteciler gibi savunmasız insanlar ise bu kimlik probleminin getirdiği sıkıntıları en fazla yaşayan kesim. Avrupa'daki mültecilerin üçte biri belgelendirildikleri için uğurlu olsalar da Suriyeli sığınmacı kamplarındaki yüzbinlerce kişinin doğum belgesi yok ve kamplardaki yeni doğanların idareli, coğrafi nedenlerle doğum tescil sürecini tamamlayabilmesi idari engellere takılıyor.
Güçsüz ve modası geçmiş kimlik sistemleri sebebiyle mültecilerin çektiği bu ve daha çoğu güçlük da Khalid Maliki ve Jimmy J.P Snoek'e Tykn'i hayata geçirme konusunda öncü olmuş.
Tykn'in teknolojisi ile kimliğe erişimi kaybetmek tarihe karışıyor
Tykn'in teknolojisi, kuruluşların herhangi bir zamanda, her tarafta doğrulanabilen, kriptografik olarak kullanılabilen dirençli kimlik bilgileri yayınlamasına olasılık tanıyor. Kullanıcılar, hangi kişisel verilerin görüntülendiğini, paylaşıldığını ve depolandığını denetleme edebilirken sağlık, eğitim, bankacılık gibi hizmetlere erişmek için kimliklerini kanıtlayabiliyorlar. Kimliklerin taşınabilir, özel ve tehlikesiz olduğu bir dünya düş ettiklerini söyleyen kurucular, böylece hiç kimsenin yeniden kimliğine erişimini kaybetmek zorunda kalmayacağının altını çiziyor.
Tykn'in tecrübeli ekibi
Tykn'in ekibi de kendi alanlarında deneyimli kişilerden oluşuyor. Hollanda İçişleri ve Krallık İlişkileri Bakanlığı'nda çalışan uzman bir kullanıcı deneyimi tasarımcısı Khalid Maliki ve işletme geliştiricisi, girişimci ve veri gizliliği ile kişisel verileri koruma uzmanı Jimmy J.P Snoek'in yanı sıra teknoloji departmanına, Thomson Reuters'ın en ünlü kıdemli geliştiricilerinden biri olan ve blockchain konusunda deneyimli Eduardo Elias başkanlık ediyor. Sovrin Network'ün çekirdek geliştiricisi Muhammad Abdul Sami ve Telefónica'nın eski Mahsul Direktörü, Evernym'de Direktör ve British Telecom'da Kıdemli Müdür olan Bryan Georges da Tykn'in ekibinde yer alıyor.
Türkiye ile yapılan meslek birliğinin detayları ve "Asıl" uygulaması
Tykn, Türkiye ile de meslek birliği yapıyor. Türk Hükümeti, mülteciler için çalışma izni belgelerinin verilmesi sürecini optimize etmek ve hız yapmak için dijital kimlik platformu Ana'nın pilot uygulamasını hayata geçiriyor. Belli Başlı, dijital belgeleri koruyan ve doğrulanabilir hale getiren reformcu Self-Sovereign Identity (Self-Egemen Kimlik) teknolojisini kullanıyor. Türkiye, ülkedeki 3 milyon mültecinin parasal açıdan egemen hale gelmesi için fırsatları artmak istiyor.
Proje, Dışişleri Bakanlığı ve Birleşik Milletler Yeniden Yapılanma Programı (UNDP) göre ilk Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Etki Hızlandırıcısı (SDGia) zarfında başlatıldı. Hollandalı dijital kimlik girişimi Tykn, Başlıca platformunu geliştiriyor. INGEV Vakfı ise sahadaki uygulayıcı ortak. Bu pilot gerçekte TÜBİTAK, Dünya Gıda Programı (WFP), İstanbul Ticaret Odası ve İstanbul Sanayi Odası da iş birliği yapıyor.
Tykn, esas rakiplerinin, devlete ait belgelerin ve kimlik bilgilerinin çıkarıldığı eski, verimsiz ve kağıt tabanlı sistemler olduğunu söylüyor. Şirket, doğrulanabilir kimlik bilgileri ile onlardan ayrıldığını belirtiyor. Doğrulanabilir kimlik bilgileri, özünde, korelasyonu durdurmak için açık anahtar şifreleme ve gizliliği koruma tekniklerinin bir kombinasyonu yoluyla istek verilerinin dijital filigranlanmasına izin veriyor.
Tykn, B2B SaaS aracı geliştiriyor
Tykn, özel dijital kimlik projeleri için profesyonel hizmetler temelinde çalışıyor. Türkiye ile yaptığı iş birliğinin yanı sıra 121 Consortium ile de meslek birliği yapıyor. Tykn, 121'in dijital kimlik arkadaki ucunun geliştirilmesine önderlik ediyor. 121, dijital kimlik oluşturmanın, etkilenen şahısların yardımlara dijital ve tehlikesiz bir şekilde erişmesine müsade vererek gelecekte peşin para temelli yardımı hızlandıracağına inanıyor. 121, afetlerden etkilenen kişiler, destek görevlileri ve bağış yapan kişiler ile birlikte tasarım yapıyor ve kişilerin ihtiyacı olan çözümleri oluşturmak için sağlam ve mevcut teknolojiyi kullanıyor. 121 Consortium'un Kızılhaç'ın bir uzantısı olduğunu da belirtelim.
Tykn, acilen ise herhangi bir kuruluşun kendi kendini idare eden kimliği mevcut sistemlerine dahil etmesini ve dijital kurcalamaya dayanıklı belgeler ve kimlik bilgileri yayınlamasını kolaylaştıracak bir B2B SaaS aracı geliştirmeye çalışıyor. Girişim, B2B SaaS aracının yanı sıra, Türk Hükümeti ile özerk kimlik olasılıklarını araştıran ve egzersiz izni pilotunu ölçeklendiren görüşmeler de yapıyor.
1,8 milyon dolar tohum yatırım aldı
Girişimin kurucuları uzun vadede milyarder almak istediklerini; oysa bunun para açısından yok, milyarlarca insanın hayatını olumlu yönde etkileme açısından olduğunu söylüyor.
Son olarak Tykn'in, EBPI kurucusu Johan Mastenbroek, Booking.com kurucusu Kees Koolen'den 1,8 milyon dolar tohum yatırım aldığını da belirtmiş olalım.
Kaynak: webrazzi.com URL: https://webrazzi.com/2021/03/01/turkiye-ile-is-birligi-yapan-lahey-merkezli-dijital-kimlik-girisimi-tykn
