Bir defada üç talakla boşamanın hükmü nedir? Bir koca eşini tek sözle üç kere veya aynı mecliste ayrı olarak cümlelerle üç defa boşuyor. Bu boşamalar geçerli midir?
Bir kocanın eşi üzerinde üç kere boşama hakkı vardır. Bunu sünnete uygun bir şekilde bir kere ric’î boşama biçiminde kullanması en güzelidir. Çünkü öfkesi geçince bu kadınla bitmiş evliliğini devam etmek isteyebilir. Ancak boşamayı üç defa yaparak eşiyle tüm bağlarını koparmak ve baştan barıştırma ümidini ortadan uyandırmak istediği takdirde acaba bu üç kere boşama geçerli olur mu?
ÜÇ TALAKLA BOŞANMA
Ashâb-ı Kirâmın büyük çoğunluğuna ve dört fıkıh mezhebinin esas görüşüne kadar, bir sözle kadın üç talakla boşansa, üç boşama hakkı birdenbire kullanılmış olur. Eşine karşısında; «Seni üç talakla boşadım», «Seni üçten dokuza boşadım» veya «Seni yüz talakla boşadım» çağırmak gibi.
Dayandıkları kanıt kitap ve sünnettir. Kur’ân’da şöyle buyurulur: «Eşlerinizi boşadığınız vakit, iddetlerinde boşayın.»[1] «Boşama iki defadır. Daha Sonra ya iyilikle geçinmek veya güzellikle ayrılmak gerekir.»[2] Bir sonraki ayette ise hem üçüncü boşamadan laf edilir.3
Bir sözle üç boşamanın gerçekleşebileceğini ifade eden değişik hadisler de vardır. Nitekim, Fâtıma binti Kays (r. anhâ) eşi göre üç talakla boşanmış ve nafaka için Hz. Peygamber’e başvurmuştu. Ama bu isteği Allah elçisi tarafından reddedilmiştir. Eğer üç boşama geçerli sayılmasaydı onun nafakadan yoksun bırakılmaması gerekirdi.4
Oysa İbn Teymiyye ve İbnü’l-Kayyim el-Cevziyye ile bunlara uyanlar üç boşamanın ayrı zamanlarda yapılması görüşündedir. Nitekim İbn Abbas’tan şöyle dediği nakledilmiştir: «Hz. Peygamber ile Ebûbekir zamanında ve Hz. Ömer’in halifeliğinin birincil iki yılında üç talâk bir idi. Daha Sonra Ömer (r.a.) dedi ama: Halk kendilerine mühlet verilmiş olan bir konuda telaş gösterdiler. Biz de bunu kabul etsek dedi ve bunu geçerli saydı.»5
Bu hadîs, Hz. Ömer’den önceki dönemde üç boşamanın bir talak sayıldığını dobra dobra açıklama etmiyor. Belki halkın boşama işinde telaş etmediğini ve eşini ric’î talakla boşamayı seçim ettiğini ve böylece evliliğin devam etmesi için açık bir kapı bıraktığını belirtmiş oluyor. Ama Hz. Ömer döneminde bir defada üç talakla boşamalar arttığı için onun bu yayılan uygulamayı geçerli saydığı anlaşılmaktadır.
Öteki yandan bambaşka cümlelerle üç kere boşama durumunda ikinci ve üçüncü boşamaların birincinin tekrarı ve güçlendirilmesi anlamına geldiğini düşünmek de gerekiyor.
Dipnotlar:
1. Talâk, 65/1. 2. Bakara, 2/229. 3. Bakara, 2/230. 4. Müslim, Talâk, 38. 5. Müslim, Talâk, 2; Ebû Dâvûd maa Avnî’l-Ma’bûd, II, 226, 227.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
