Hadisi şerifi nasıl anlamalıyız? Hadisten çıkarmamız gereken dersler nelerdir?
Selmân radıyallahu anh’den rivayet edildiğine tarafından Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Bir kimse cuma günü irtifa abdesti alarak elinden geldiğince temizlenir, saçını sakalını yağlayıp tarar ya da evindeki hoş kokudan süründükten daha sonra câmiye gider, fakat orada bağlı yana oturan iki kimsenin arasını açmaz, daha sonra Allah Teâlâ’nın kendisine takdir ettiği değin namaz kılar, sonradan sesini çıkarmadan imamı dinlerse, o cumadan öteki cumaya dek olan günahları bağışlanır.”(Buhârî, Cum`a 6, 19.)
Hadisi Nasıl Anlamalıyız?Resûl-i Ekrem Efendimiz bu hadîs-i şerîfte cuma namazına gidecek bir müslümanın bu müstesnâ ibadete evinde nasıl hazırlanması, câmiye varınca orada nasıl davranması ve hutbeyi nasıl dinlemesi gerektiğini anlatmaktadır. Bu hadis cumanın bir bayram günü olduğunu belirtmekte, câmide diğer kardeşleriyle kaynaşıp bütünleşecek olan müslümanın, bu ilâhî dâvete özenle hazırlanması gerektiğini öğretmektedir.
Buna kadar bir müslüman önce dış temizliği yapacak, tırnaklarını kesecek, uzayan ve kirlenmiş olan saçını, sakalını, bıyığını düzeltip yıkayacak, dişlerini misvakla temizleyecek veya fırçalayacak, bedeninde temizlemesi gereken yerler varsa temizleyecek, güzelce yükseklik abdesti alacak, sonradan da pak elbiselerini giyecektir.
Hadîs-i şerîfteki “yağlanma” ifadesi günümüzün insanına artı birşey açıklama etmeyebilir. Ama Resûl-i Ekrem Efendimiz vaktinde ve özellikle Arabistan yarımadasında yaşamış kimselerin uzun saç ve sakalları hem sıcak iklimin hem de toz toprağın tesiriyle, bakım yapmadıkları takdirde, kısa zamanda kirlenip keçelenirdi. Kirlenen saç ve sakallarını ancak yağladıktan sonradan yumuşatarak tararlardı.
Cuma namazına dışarı giden kimsenin keza bayram sevincini daha canlı bir şekilde hissedebilmek keza de câmideki ter kokusu sebebiyle ağırlaşacak olan havayı bir ölçüde rahatlatmak maksadıyla güzel koku sürünmesi nasihat edilmektedir. Hadisimizde geçen “evindeki güzel kokudan sürünme” ifadesi, kendisine mahsus kokusu bulunmayan kimseleri hedef almakta, onların hanımlara bile bile olup erkekler için yadırganmayacak kokulardan bir arz sürünmeleri istenmektedir.
Yukarıdan beri anlatıldığı şekilde hazırlıklarını tamamlayan bir kimse, diğer hadislerden de öğrendiğimiz gibi, cumaya gitmek üzere evinden erken bir saatte çıkacak ve namaza yayalara ait olarak sâkin bir şekilde yürüye yürüye gidecek, yayalara ait da gitse, binitli de gitse yolda kimseyi rahatsız etmeyecektir. Camiye vardığı vakit abes bulduğu yere oturacak, yer bulamamak gibi bir sebeple yanyana oturan ve aralarında aylaklık bulunmayan iki kimseyi, aralarına girmeye çalışarak rahatsız etmeyecektir. Olur Ya ön saflarda tembellik varsa, geride oturanların arasından geçip öne doğru ilerleyecek; ilerideki saflarda boşluk yahut, cemaatin omuzlarından atlayarak öne geçmeye çalışmayacaktır. Hutbeyi rahatça dinleyebileceği bir yer varsa oraya, değilse yerinde olan bir yere geçip oturacak ve hutbeyi sükûnetle dinleyecektir. Hatta bir takım âlimlerin belirttiğine tarafından bu sırada selâm edinmek da dahil olmak üzere hiçbir şeyle meşgul olmayacaktır.
Lüzum câmiye bu arada yolda kimseyi rahatsız etmeme gerek câmiye varınca oturanları incitmeme esası, güzel dinimizin insana verdiği değerin ve saygının böylece hoş bir ifadesidir. Ben cumaya gidiyorum diye kimsenin bir başkasını rahatsız etmeye hakkı yoktur.
Câmiye giden kimsenin, şayet vaiz edilmiyor veya Kur’lahza okunmuyorsa, tahiyyetü’l-mescid veya nâfile namaz yoksa kaza namazı gibi bir tedarik namaz kılması yerinde olur.
Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem, usûlüne uygun şekilde hazırlanarak cuma namazını kılan kimsenin, 1150 ve 1151 numaralı hadislerde de belirtildiği üzere, öbür cumaya değin oluşturacağı ya da geçen cumadan bu cumaya kadar yaptığı ufak günahların bağışlanacağı müjdesini vermektedir. Hadîs-i şerîfteki bu müjdeyi şu âyet-i kerîme de desteklemektedir: “Size yasak olan büyük günahlardan kaçınırsanız, kusurlarınızı örter ve sizi şerefli bir yere koyarız” Nisâ sûresi (3), 31.
Hadislerden Çıkarmamız Gereken Dersler Cuma namazına gitmeden önce uygun bir şekilde temizlenerek irtifa abdesti almalı, aroma sürünmelidir. Câmide kimseyi rahatsız etmemeli, usûlünce oturan ve aralarında tarafsızlık bırakmayan kimselerin arasına oturmamalıdır. Câmiye erken gitmeli ve en azından iki rek`at tahiyyetü’l-mescid ya da diğer bir namaz kılmalıdır. İmam hutbeye çıktıktan daha sonra kimseyle konuşmamalı, hiçbir işle oyalanmamalıdır. Resûl-i Ekrem Efendimiz, nasihat ettiği şekilde bir cuma namazı kılan kimsenin iki cuma arasındaki ufak günahlarının bağışlanacağını müjdelemiştir.Kaynak: Riyazüs Salihin, Erkam Yayınları
