SÜTUN KANSERİ (KALIN BAĞIRSAK KANSERİ) NASIL BAŞLAR?
YAKLAŞIK OLARAK tüm kalın bağırsak kanserlerinin, bağırsağın iç yüzeyini kaplayan örtü tabakasında büyüyen polip denilen bir kabarma dan başladığı konusunda manzara birliği vardır.
Polip, bağırsak iç yüzeyini örten tabakadan büyüyen, bağırsak içine içten artan kabartı ve şişliğe bahşedilen genel isimdir. Vakit içinde, polipi yaratıcı hücrelerin yapısal değişimleri sonucu polip zemininde kanser hücreleri ortaya çıkabilir. İlk evrede polip içinde sınırlı kalan kanser hücreleri süre içinde çoğalarak bitkiler kitlesini oluşturur ve bu kitle kalın bağırsak (kolon) duvarını işgal eder. Kontrolsüz büyümesini sürdüren kanser hücreleri kesin bir dönem den sonradan bağırsak tıkanıklığına yol açabilir, ileri evrede çevre ve uzakta organlara yayılabilir.
Polipten kanser gelişimi yıllar süren bir süreçtir. bu nedenle her polipte süre içerisinde kansere dönüşür olarak algılanmamalıdır. Bazı polipler süre içerisinde büyür ve bu artan poliplerin bir kısmında da kanser gelişebilir.
POLİP NEDİR?
Polip, kalın bağırsağın iç yüzeyini örten tabakayı yaratıcı hücrelerin çoğalması sonucu artan ve bağırsak kanalı içerisine doğru büyüyen çıkıntı formunda oluşumlardır. Bazı polipler, düz yani sapsız; bazıları ise bir sap ile bağırsak duvarına bağlıdır.
Polipler, kalın bağırsağın en sık görülen hastalıklarından biridir. Sağlıklı ahali üstüne yapılan bir araştırmada erişkin bireylerin kalın bağırsağında %15-20 oranında polip saptama edilmiştir. Elli yaş üzeri bireylerin kalın bağırsağında polip görülme olasılığı daha da artmakta ve oran %40-50’lere ulaşmaktadır. Polipler kalın bağırsağın daha çok son kısımlarında yani sigmoid sütun ve rektumda gözlenir. Bu alan, kalın bağırsak kanserinin de en sık oluştuğu bölgedir.
Polipten kanser gelişimini belirleyen en önemli etken polipin tipidir.
Adenomatöz polip: En sık kanserleşme potansiyeli olan poliplerin başında adenomatöz polipler gelir. Adenomatöz poliplerin kanserleşeceği belirli değildir, ama kalın bağırsak kanserleri %90’ın üstünde bir oranla adenomatöz polip zemininde geliştiğinden, bunların bütünüyle temizlendiğinden belli olunması gerekir.
Hiperplastik polip: Kolonda en sık görülen polip tipi hiperplastik poliplerdir. Bunların genel olarak kanserleşme potansiyeli taşımadığı kabul edilir.
Karsinoid polip: Kalın bağırsakta çok sık olarak bulunmamakla birlikte en sık rektumda görülürler. Bu müşteri poliplerde polipin büyüklüğü artıkça kanserleşme potansiyeli de artmaktadır.
İnflamatuar polip (palavracı polip): Bu polipler sıklıkla uzun süreli Ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi barsak hastalığı olanlarda görülür. Kanserleşme göstermedikleri kabul edilir.
Hamartomatöz polip: Kanserleşme potansiyelinin fazla nadir olduğu poliplerdir.
Hangi polipler tehlikelidir? / Hangi polipler kanserleşir?
Her polipten kanser gelişmez. Kalın bağırsakta çoğalan bazı polipler büyür ve bu büyük poliplerin bazılarından kanser gelişir.
-Poliplerin boyutu büyüdükçe (çapı 1 cm’den büyük polipler),
-Poliplerin sayısı artıkça (bağırsak içinde 3 ve pozitif polip olması),
-Poliplerin üzerinde kanama – ülserasyon (yozlaşma) varsa,
-Polip geniş taban ile bağırsak duvarına yayıldı ise – sapsız polip ise sütun kanseri riski yükselmektedir.
NEDEN SÜTUN KANSERİ (KALIN BAĞIRSAK KANSERİ) ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR?
Kalın bağırsak polipleri çoğunlukla iyi huylu olmasına karşın kalın bağırsak kanserleri ile olan ilişkisi kesinkes bilinmektedir. Kalın bağırsak kanserlerinin %90’dan fazlası polip zemininde gelişir. Her polip kanserleşmese de bir takım polipler büyür ve kansere dönüşebilir. Bu süreç yıllar sürebilir. bu nedenle kalın bağırsak-kolon poliplerinin polipektomi yapılarak çıkarılması kalın bağırsak kanserinin gelişimini önlemektedir. 50 yaş üzerindeki bireylerin, aile geçmişinde kolon kanseri (bağırsak kanseri) ve/ya da polip hikayesi olanların tarama yöntemlerinden faydalanması gerekir. Polip oluşumları demin kansere dönüşmeden bağırsaktan temizlenirse kolon kanserinin önüne geçilebilir. bu nedenle kalın bağırsak kanseri önlenebilir bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.
Kolon poliplerinin kolonoskopi ile çıkarılması işlemine polipektomi denir.
Prof. Dr. Ayhan Kuzu
Kaynak: www.milliyet.com.tr URL: http://www.milliyet.com.tr/pembenar/bagirsak-polipleri-kansere-donusur-mu-6471800
