Yaz sonundan bu yandan konuşmaya başladığımız Metaverse kavramı, son günlerde Tweet sellerinde, Medium makalelerinde, YouTube içeriklerinde kendini yoğun bir şekilde göstermeye başladı. Şimdilik düş etmekte güçlük çektiğimiz ancak oyun şirketlerinin hemen şimdi ayrım etmeyenler için sessiz sedasız yapı ettiği "metaverse" pek bir günde hayatımıza girmedi. Yıllardır, ürettiği teknolojiler ile bizi "metaverse" e hazırlayan pek çok kişi var. Hazırladığımız yeni yazı dizisinde keza metaverse kavramını ele alacağız, keza de metaverse bambaşka disiplinler Besteci Mehmet Ünal benim aklımda NFT ve Dijital Sanat için yaptığımız ilk röportajda "Müzisyen olmasam kuramsal fizikçi olurdum" sözleriyle yer etti. Ünal bu hafta 1E9 tarafından düzenlenen BioNTech'in kurucu ortakları Ugur Sahin ve Dr. Açlık Türeci, Ethereum'un kurucusu Vitalik Buterin gibi 30 vizyoner hatip ile birlikte Synthese etkinliğinde yer aldı. Excited to talk & perform our new audio-visual show beygir @1E9tech Conference in @DeutschesMuseum Munich this November. We will speak #NFTs , #iot, #web3 and the #Metaverse space featuring Ethereum founder @VitalikButerin , Arzu Türeci, Uğur Şahin, Christoph Jentzsch pic.twitter.com/QxusbSK1AW — Mehmet Unal Studio (@mehmetunal_io) November 2, 2021 Ünal, bu konferansta Ricardo Woff, Burak Uyar ve Enes Toprak ile birlikte ürettikleri yeni bir müzik aletiyle performans sergiledi. Ünal ile sergilediği performansını ve Metaverse'ün müzik aletlerini konuştuk. Metaverse'ü 3 boyutlu ve merkeziyetsiz internet olarak tanımlayan Mehmet Ünal, "web3 ve blok zincir teknolojileriyle internet dünyasında monarşinin demokrasiye içten gidişi" dedi. Son 3 yıldır bu alanda çalıştığını belirten Ünal, 2019'un Aralık ayında Web3 ile ilgili IBM iş birliğiyle bir enstrüman geliştirdiklerini aktarıyor. IBM'in Think etkinliğinde yarısı internette olan Cloud'a yerleştirilmiş, yarısı somut ortamda olan, yani bunu şöyle değerlendirebiliriz; yarısı metaverse'de fiziki evrende var olan bir çalgı buluş etmiştim ben. Tabi bunu gelen herkese performe ettirmiştik. Dokunmadan çalabildiğiniz bir enstrümandı bu. sonradan bu enstrümanı daha da geliştirerek bu enstrümanı sadece benim yok 100 kişinin çalabileceği ışık halkası getirmiştim. 100 veya bin farketmiyor. Her yerden çalınabilir bir enstruman ortaya çıkarmıştım. Metaverse kavramı son günlerin en çok konuşulan konusu haline geldi. Konserler ve arka plana yerleştirilen şarkıların ötesinde Müzik üretimin metaverse'de nasıl konumlanacağını düşünüyorsun diye sorduğumda Mehmet Ünal "Zaten bir süredir bu alanda incelemeler sürüyordu. Biz de o çalışmaları yapıyorduk açıkçası" diyor. Metaverse'ün web ortamında çalışabiliyor olmasına dikkat çekiyor. "Bu bir kullanım gibi indirilen bir şey değil. " Tüm şirketlerin kendine ait Metaverse'ü olacak Mehmet Ünal Metaverse'e dair görüşlerini şu cümlelerle paylaşıyor: Bugün aynı web sitesinde olduğu gibi ben bütün şirketlerin metaverse'ü olacağına inanıyorum. Oraya girip rahatlıkla alışveriş yapabilecek, tecrübe yaşayabileceksiniz. Markalarla daha yakın ilişkiler kurabileceksiniz. "Metaverse'e yeni bir müzik enstrümanı inşa ettik" Mehmet Ünal ve ekibinin yeni metaverse enstrumanı, bir uygulamadan ziyade web sitesi işlevi görüyor. Girişte VR seçeneği de sunan bu yeni enstruman için Ünal " Bizim yarattığımız bir ambiyansta müzik yapabiliyorsunuz" diyor. VR ortamında verilen konserler videoydu Geçtiğimiz yıllarda Travis Scott da dahil olmak üzere VR veya oyun ortamında verilen konserlerin ağırlıklı olarak video olduğunu dile getiriyor. Gelecekte bu işin performansının nasıl olacağını değerlendiriyor: Performans ne aramak? Müzik çerçevesinden bakıldığında bir kişinin bir müzik enstrumanının icra etmesi anlamına geliyor. Pek bakarsak video oynatmak bir performans değil. Seyirci ile bir ilişki kurulmuyor. Konserlerin en önemli elementlerinden birisi; diğer bir orkestra üyesi her zaman seyircidir. Bunu bir kenara koyamazsın. Hatta tekno müzik yapanlar başlıca seyirciyi izlerler. Seyircinin temposuna ve isteğine kadar hareket ederler. Metaverse'de müzik Performans noktasında gelecekte "Metaverse"lerde kendi avatarlarıyla sahneye meydana çıkan sanatçılar göreceğiz ve bu sanatçılar tekrar metaverse'de inşa edilmiş müzik enstrümanları ile performans yapıyor olacaklar. Bu Nedenle biz geleneksel performans sanatçılarına hissettiğimiz duyguları kaybetmemiş olacağız. Ben bugün bir konsere gittiğimde İdil Biret'i, Fazıl Say'ı dinlediğimde, onun virtüözetisine hayranlık duyuyorum o anda. " Nasıl böyle çalabiliyor?" Nasıl bu dek teknik bir şeyi, güç bir şeyi becerebiliyor?" ... bunların kaybolacağına inanmıyorum. Metaverse'deki enstrümanlarda da biz yeni "Fazıl Say"lar ile karşılacağız, lakin Metaverse enstrumanları çalan "Fazıl Say"larla karşılaşacağız. Burası çok kritik bence. Metaverse'de enstrümanlar neye benzeyecek? Ünal, Müziğin Metaverse'de neye benzeyeceğini de anlatıyor. Başlangıçtan bu yana müzik üretiminde yaşanana deneyimi aktaran Ünal, insan sesinden, veriye uzanan yolculuğu şöyle anlatıyor: "İlk çalgı insan sesiydi" diyen Ünal, "İnsan önce kendi sesiyle müzik yapmaya başladı, peşinde bizler keman, piyano, trompet gibi enstrümanlar yapı etmeye başladık" diyor ve ekliyor: "Bu ne çağırmak? "insan +1 araç" Sonradan elektiriğin keşfiyle beraber transistörler ve bilgisayarların gelişmesiyle beraber sanat gerçekleştirmek, müzik yerine getirmek için bizler sistemler geliştirmeye başladık. Yani, bir algoritma yazdık, algoritmanın nasıl davranacağını bizler belirledik. Lakin girdileri biz belirlemedik. Girdiler stream edilen bir data olabilir mesela, Refik Anadol'un yaptığı gibi... Bir datayı alıp onu anlamlandıran sistemler kurduk. Bu Vesile Ile sanat bundan böyle "1 insan + 1 enstrüman" yok, insanın inşa ettiği bir sistem haline geldi. Bilgisayarlarda sanat yapmaya başladık hepimiz. Ünal, Yakın zamanda Metaverse için Web 3 teknolojileri ile geliştirdiği ve "geleceğin müzik enstrümanları" olarak tanımladığı Metasynth'lerden bahsetti. Kendisinden Metasynth yolculuğunu bizimle paylaşmasını rica ediyorum. Ünal, doğrusu son 3 yıldır bu konularda araştırma ve imal yaptığını aktarıyor: Benim en son 2019 yılında yapmaya başladığım konu ise şu; Web3, Web Real Time Communication (RTC) aynı zamanda IoT teknolojisi konularıyla beraber ben bunları kullanarak ağlarda yaşamış, bir sistem içerisine hapsolmamış, bilgisayarlarımızın içine hapsolmamış, bir fazla bilgisayara yayılmış, her tarafta lakin hiç bir yerde olmayan yeni bir enstrüman fikri ortaya atmış oldum. Böyle bir çalgı da olabilir ve bu da çalınabilir diye. Bu hareket ile birlikte bir şair gibi enstrüman ve icracılık kelimelerinin anlamını genişletmiş olduk. Ben buna yok edici inovasyon diyorum. Bir çikolata yaptım lakin içinde kakao değil. Metasynthin teknolojik daha alçak yapısı ve özellikleri Sound check and VR Instrument preparations started today beygir @DeutschesMuseum for our ensemble performance at @1E9tech ! Looking forward to tomorrows show. #1e9 #performance #audiovisual #vr #xr #metaverse #xrhubbavaria #av #projectionmapping #munich @karakter_music pic.twitter.com/PuktQwN4UY — Mehmet Unal Studio (@mehmetunal_io) November 22, 2021 Kendisinden ürettikleri algoritmayı yani bu yeni enstrumanın detaylarını anlatmasını istiyorum. Heyecanla kullandıkları teknolojileri ve öne meydana çıkan özellikleri anlatmaya başlıyor: Metasynth için WebVR, WebXR, WebGL ve Web audio teknolojilerini kullanarak VR gözlüklerle ulaşabildiğin ve bir tatbik olarak download etmek zorunda olmadığın, yalnızca internet sitesine girer gibi linke tıklayarak girdiğin bir enstruman bu. Bu dört teknolojiyi kullarak insanların müzik yapmasını sağlıyoruz. Araç olarak VR gözlükleri kullanıyoruz. Enstrümanı aşırmak için hiçbir şey yapmana lüzum değil ellerini peşine düşüp takip (track) ediyoruz. Bir kumanda falan tutmana gerek yok, bizim algoritmamız senin ellerini algılıyor. Bizim enstruman daha elektronik bir ses çıkarıyor lakin piyano sesi çıkarsa VR'da piyano çalabilirsin, hassasiyeti olağanüstü. Bir piyanist, bir kaç gün egzersiz ile bir konser verebilir. Ünal, Sözlerine Metasynthler özelinde geliştirdikleri NFT projesi ile devam ediyor: Burada da Metasynthler geliştiriyoruz. Metasynthleri birer NFT'ye çevirip öncelikle bir sanat eseri olarak satacağız. Çalabildiğin bir şaheser. Bununla ilgili hazırlıklarımız tamamlanmak üzere. Bin adetlik bir çabuk yayınlayacağız. O seriden alıp performe edebilirsiniz. Cüzdanında saklayabilirsin. Fakat yatırımcıların daha fazla ilgisini çekebilecek bir tarafı dünya tarihinde var olmamış bir enstruman görecekler ilk kez. Zaten durum da o. Sonra bunlar daha da yaygınlaşacaktır.İlk çıkan teremini edinmek gibi bir şey olacak bu. Gelecekte bir enstruman çalmak ne kavrayış gelecek? Mehmet Ünal'ın anlattıkları, gözünüzde canlanmaya başlamış olabilir. Oysa alışılmış müzik eğitimden gelen biri olarak benim aklıma takılan sorulardan biri de gelecekte ensturman çalmanın iyice ne anlama geleceği. Ünal, bizlere bu konuda da yeni bir bakış açısı kazandırıyor: Bir çalgı bir birey kadar icra edilmek zorunda değil. Böylece düşün ama; 100 kişilik bir senfoni orkestrası var. Herkes bir çalgı çalıyor ve biz onu bir eser olarak dinliyoruz. Bunların her birini insanların elinden aldığımızı hayal et ve o 100 kişiye tek bir enstrüman verdiğimizi düşün. Bu 100 kişinin benzer anda enstrümanı çalarken aynı yerde edinmek zorunda olmadıklarını... Öyle bir enstrüman düşün fakat bununla beraber bir yapay zeka kadar da icra edilebilsin, bununla birlikte bir takım veri girdileri alarak da çalınabilsin ama bunun yanı sıra 1 milyon kişinin benzer anda bağlanıp müzik yapabildiği kimsesiz bir sistem. Ağlar arasında yaşamış bir enstrüman. Müzik enstrumanları metaverse'de nasıl kullanılacak? Gelelim son ayların gündem konusu Metaverse'e. Kendimizi bu dünyada alışveriş yaparken, arkadaşlarımızla sohbet edip oyun oynarken hayal edebiliyoruz. Peki ya müzk yaparken? Ünal, bu konuya da açık sözlülük getiriyor: Metaverse'e bağlı olmak için hepimiz VR gözlükler kullanıyoruz. Sen, VR gözlüklerle Bu enstrümanı çalabilirken, VR gözlüğü olmayan bir arkadaşın evindeki bilgisayardan veya cep telefonundan bağlanıp da seninle birlikte bu enstrümanı çalabilir. Sen bu enstrümanı Facebook'un metasında kullanabileceksin. Peki nasıl? Metaverse'de alışveriş yapabileceğin bir müzik dükkanına gidip satın alabileceksin. Aldığın enstrumanı blok zincir teknolojisi ve akıllı kontratlarla aynı NFTlerde olduğu gibi senin cüzdanına yüklediğimiz için sen bu enstrumanı o Metaverse'de rahatlıkla kullanabileceksin. Iyice futuristik, bir çok özelliği olan fakat sana kadar kişiselleştirilmiş hatta buna eklemeler yapabildiğin bir enstrumandan bahsediyorum. Sonra bu enstrümanı diyelim ama; Facebook'un Metaverse'ünden alıp Microsoft'un Metaverse'üne taşımak istiyorsun. O vakit blok zincir teknolojisinden faydalanarak bunu rahatlıkla taşıyabilecek ve orada da konser verebileceksin. Düşün oysa; o geçtiğin Metaverse daha "Low Poly" yani grafik içerik olarak öbür bir grafik içerik barındırıyor. Bu çalgı oranın ortamına tarafından de değişebilecek. Tasarım olarak bulunduğu ortama kendini adapte edebilecek; örneğin, Low Poly ya da Cyber Punk görünecek. Öte evrenler ve fiziki konserler bir arada Ünal; yalnızca Metaverse'de değil bedensel ortamda da Metasynth'in etkisini göreceğimizi dile getiriyor. Görünen o ki, yakın gelecekte müzisyenlerin bedenen bir arada olmasına lüzum kalmayacak. Hattta Metaverse'de ve fizikseldeki konserlerin bir arada olacağını bildirmek olası. Somut bir dünyada konseri izliyorsun, konserde 3 birey görüyorsun fakat grup üyeleri 7 kişi. Sen öteki dört tanesini görmüyorsun çünkü onlar aslında konsere avatarlarıyla metaverse'den katılıyorlar. Onlar da orada performansını yapıyor. Diyeceksin ancak; "Bu kadar çabuk internet var mı?" Sahiden var, çünkü geç kalma 5G ile 1 milisaniyeye düştü. İnsan beyni bile gördüğü bir şeyi 10 milisaniyede algılayabiliyor. Yani biz defalarca geçmişi görüyoruz doğrusu, çoktan olmuş olan olayı çözümleme edip anlayabiliyoruz. Doğal olarak 1 milisaniye harika bir sürat aramak. Müzisyenler olmadıkları bir yerde sahnede müzik yapabilecekler. Mesela, grup üyelerinden biri New York'ta olan konsere Londra'dan katılacak. Biz böyle fantastik bir geleceğe gidiyoruz. Ayrıca öte evrenler ayrıca bizim maddi evrenimiz arasındaki konserlere, bunların ikisinin aniden olduğu veya tüm konserin metaversede gerçekleştiği, canlı bir performansa dönüştüğü ama kimsenin bedenen bir arada olmadığı... Yeni cins çalgı üretimine kimler yön veriyor? Mehmet Ünal projeyi 4 kişilik yazılım ekibi dahil edinmek üzere 12 Karakter bir ekiple birlikte geliştirdiğini aktardı. Ünal, projenin kendisinin yanı sıra ekibin yazılım tarafında bulunan Burak Uyar ve Enes Toprak'ın liderliğinde geliştirildiğini belirtiyor. Artist Ricardo Wolff da projeye yardım veriyor. Ünal'ın aktardıklarına göre; takım, ağlar arası çalışan bir enstrüman kurma, metaverse'e bir çalgı atama ve bu enstrumanla ilişki kurabilme gibi işlevler için APIler oluşturmaya başladı: Bizim API'larımız bir uçtan bir uca bize ait olmayan yazılımlar da, bize ait enstrümanların da birbiriyle irtibat kurmalarını karşılayan bir ağ geliştiriyoruz şu anda. Bu Nedenle bizim üretmediğimiz bir synthesizerla da sen gelip bizim ağdan faydalanarak konser verebilecek hale geleceksin sahiden. Münih performansının detayları Münihte paha biçilmez isimlerle birlikte bir konferansta aldığını vurgulayarak, neden Münih'e ziyafet edildiğini ve gerçekleştirdiği oturumun merkezinde nasıl bir performansın yer aldığını sordum. Ünal, 1 sene önce benzer ekibin kendisini öbür bir konuşmaya gösteri ettiğini dile getirdi. O konuşmada, katılımcıların İstanbuldaki stüdyoya uzakta bağlandığını ve enstrumanları çaldığını aktardı. O günden sonradan ise bir sonraki faaliyet için çalışmalara başladıklarını belirtti. Ünal'ın oturum başlığı ise “Tereminden Metaverse'e" Sahneye çıkıyoruz ve insanlara biz çıkmadan önce bir spiker sahneye çıkıp diyor ki; birazdan gerçekleşecek performansata siz de bu performansın bir parçası olabilirsiniz ve sahnedeki enstrumanı sanatçıyla berbaber siz de çalabilirsiniz. Bu bağlamda sahneye bir QR kod koyacaklar. Ve herkes telefonlarında o QR koda bağlanacak. Biz salondaki her bir kişinin verisini müsade verdikleri oranda çekebiliyoruz.IDleri ile beraber, kim olduklarını, hangi koltukta oturduklarına neredeyse tespit edebiliriz. Bu insanların her biri cep telefonlarındaki bir web sitesine, arayüze bağlanmış oluyorlar. O sitede yalnızca "play note" var yani benimle beraber müzik yapabilmeleri için bir buton koyduk. Böylelikle her bastıklarında kendileri bir ses (sound) üretmiş ve aynı zamanda bir görseli tetiklemiş olacaklar. Bu performans sahnede yapılırken, istersen VR gözlükle de katılım sağlamış olabileceksin. Orada kimsenin gözlüğü olmasa dahi biz bu imkanı tanımış olacağız. Ünal'ın aktardıklarına kadar; Teremin ile metasynth arasındaki ayrım, Teremin'in fiziksel olarak sahnede olması. Metasynth ise fiber optik kabloların içinde... Bir sonraki performans Londra'da 1 milyon birey ile gerçekleşecek Bunun bir Prototip test konseri olduğunu açıklayan Ünal, enstrumanı "Hiç bin kişiyle denemedik." dedi. Ama görünen o ancak; yeni bir deney olarak tanımlayabileceğimiz bu etkileşimli konser başarılı geçti. Ekip şu anda de Londra'da 1 milyon kişi ile enstrümanı bir performans aracına dönüştürmeyi deneyecek. Final checks before showtime @1E9tech Munich ! @XRHUB_Bavaria #xrhub #audiovisual #live pic.twitter.com/u6QKdHbXT1 — Mehmet Unal Studio (@mehmetunal_io) November 23, 2021 Londra'da Alternat ile yeni bir proje konuşuyor. Amazon ve Boston Dynamics sponsorluğunda Avrupa'nın en büyük led ekranını 1 milyon kişinin bağlanabileceği bir sanat eserine çevirmeyi planlıyor. Sunulan bu deneyimin iki yönlü olduğunu aktaran Ünal, "Ben de seyircinin ekranları ve hoparlörlerine müdahale edebilirim." dedi ve enstrumanın gelecekte yerleşeceği konumu tanımladı: "Bütün stadyuma müzik yaptırabilirim." Hatırlarsanız, NFT ve Dijital Sanat için yaptığımız röportajda Ünal "Kuantum sanatları çıkmak üzere" demişti. Mehmet Ünal öte evrenlerde müzik üretiminin yanı sıra kuantum sanatların da gündemimizde yer edeceğini düşünüyor. Kuantum bilgisayarların hesaplamalarına 1 ve 0'ların haricen süperpozisyon eklemesinin, müzik için bir sürü olasılığı da beraberinde getireceğini belirtiyor. Ünal, hiç duymadığımız sesler ve her dinleyen için bambaşka deneyimler sunan müziklerle tanışacağımızı ifade ediyor. Kaynak: webrazzi.com URL: https://webrazzi.com/2021/11/29/mehmet-unal-anlatti-metaverse-de-muzik-uretimi-nasil-olacak