Şafii mezhebine kadar hac ve umre nasıl yapılır? Madde madde dualarla hac ve umrenin yapılışı...Şafi mezhebine kadar en efdâl olan hac, ifrad haccı olduğundan burada onun yapılışı hakkında bilgi veriyoruz: Hac ve umre menâsiki, ihrâma girmekle başlar. İhrama girmeden önce tırnaklar kesilir, koltuk altı ve kasık kılları temizlenir, gerekiyorsa saç, sakal tıraşı olup bıyıklar düzeltilir. Mümkünse gusledilir veya abdest alınır. Gusül, abdestten efdaldir. Hacda yapılması müstehap olan gusüller şunlardır: a) İhrama girerken. b) Hareme girerken. c) İhramsız olunsa zeka Mekke'ye girerken. d) Arafat vakfesine bu vesileyle. e) Kurban bayramının birinci günü fecirden sonradan Müzdelife'de Meş'âr-i Haram'da vakfe yapmadan önce. f) Kurban bayramının iki, üç ve dördüncü günlerinde zeval vaktinden sonra cemrelere taş atmaya bu vesileyle. g) Medine'ye girerken. Gusülden sonradan erkekler, üzerlerindeki bütün giysilerden soyunup izâr ve ridâ denilen iki parça ihrâm örtüsüne, usulüne tarafından sarınırlar. aroma sürünürler. Başları açık, ayakları çıplaktır. Ayaklarına, topukları ve olası olduğunca üzeri açık terlik giyebilirler. Kadınlar sıradan elbise ve kıyafetlerini değiştirmezler. Onların her türlü giyim eşyası, kapalı kundura, çorap ve eldiven giymelerinde bir sakınca yoktur. Sadece el ve yüzlerini örtmemeleri gerekir. Hacca gidecek olan birey kerâhet vakti değilse, yola çıkmadan önce evinde iki rek'at namaz kılmalı, hac dönüşü eve geldiğinde de iki rek'at namaz kılmalıdır. Yola çıkarken kıldığı namazdan daha sonra şu duayı okumalıdır: “Allahım! Sana yöneldim, sana futundum, sana dayandım. Güvencim ve umudum sensin. Allahım! Benim için kayda değer olan ve olmayan şeyde, senin benden daha iyi bildiğin şeyde benim ihtiyacımı karşıla. Senin himayen baskılüdür. Senden başka ilâh yoktur. Allahım! Beni takva ile azıktandır, günahlarımı bağışla. Her nereye yönetirsem beni hayra yönelt. Yolculuğun zorluklarından, dolaşmanın sıkıntılarından, fazlalıktan daha sonra eksiklikten, ailemin ve malımın fena durumlara düşmesinden sana sığınıyorum.” İfrad haccı için mîkat mahallinde önce hac niyetiyle ihrama girilir. Niyet şöyledir: “Neveytül-hacce ve ehramtü bihî lillêhi teâlê. Lebbeyk allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lê şerîke leke lebbeyk. İnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke vel-mal. Lê şerîke lek.” (Allahü Teala için hac etmeye ve hac ibadetine girmeye niyet ettim. Ben, senin emrine âmâdeyim ya Rabbi, emrine âmâdeyim! Emrine âmâdeyim, senin ortağın yoktur, Emrine âmâdeyim. Hamd, nimet ve mal senindir, ortağın yoktur.) Amaç ettikten sonradan telbiye getirilir. Hac esnasında namazların gerisinde, bir toplulukla karşılaşıldığı, yüksek bir yere çıkıldığı, bir vadiye inildiği, uykudan uyanıldığı süre ve seher vakitlerinde sıkça okunan telbiye duâsı şudur: لَـبَّـيْـكَ ، اَللَّهُـمَّ لَـبَّـيْـكَ ، لَـبَّـيْـكَ لآ شَـرِيـكَ لَـكَ لَـبَّـيْـكَ ، إِنَّ الْـحَـمْـدَ وَالنِّـعْـمَـةَ لَـكَ وَالْـمُـلـكُ ، لآ شَـرِيـكَ لَـكَ . Anlamı: "Buyur, emret Allah'ım! Ben, senin emrine her zaman boyun eğer, itaat ederim. Buna da daima hazırım. Senin eşin, benzerin ve ortağın yoktur. Buyur Allah'ım! Senin dikte ve davetine her zaman candan uyarım. Kesin ki hamd de nimet de mülk de senindir. Senin katiyen ortağın ve dengin yoktur." İhramlının Mekke'ye gündüzleyin girmesi müstehaptır. Mekke'de kalınacak yere yerleşip mümkünse irtifa abdesti, değilse abdest alındıktan sonradan telbiye söylenerek Harem-i şerif'e gidilir. Kâbe-i Muazzama'yı tazimde bulunmak maksadıyla onunla aleyhinde karşıya gelmek için antre, Mekke'nin üstteki tarafında Bâb-ı Muallâ diye tanıdık kapıdan yapılmalıdır. Gündüzleyin girildiğinde mescide Benî Şeybe kapısından girmek menduptur. Girerken telbiye getirmek, alçakgönüllü ve huşu halinde almak gerekir. Kabe birincil görüldüğünde elleri kaldırıp tekbir ve tehlil getirilmeli ve şu dua okunmalıdır: "Allahım! Şu beytin itibar, azamet, avantaj ve heybetini artır. Onu hac ya da umre yaparak tazim edip şerefine şeref katanların haysiyet, fayda, azamet ve iyiliklerini artır. Allahım! Sen noksanlıklarından salimsin. Esenlik senden gelir. Bizi esenlik içinde yaşat." Mescid-i Harâm'a giren kişi yukarıdaki duayı okuduktan sonradan farz namaz kılınmıyorsa Kabe'yi tavaf eder. Mekkeli olmayanlar kudüm tavafı yaparlar. Müsait yer varsa, Makam-ı İbrâhim'in ardından, orada yer yoksa uygun diğer bir yerde tavaf namazı kılınıp dua edildikten sonradan zemzem suyu içilir. Kıbleye yönelerek kana kana zemzem suyu içmeli ve içerken de şu duayı okumalıdır: "Allahım! Senden yardımsever ilim, geniş rızık ve her hastalığa şifa diliyorum." daha sonra Safa tepesine gidilerek Sa’y ibadeti yapılır. Kişi, Safa tepesinin üzerine çıkmış olsa da olmasa da, Kabe'yi gördüğünde şu duayı okumalıdır: "Allah en büyüktür (üç defa). Hamd Allah'a mahsustur. Bize dürüst yolu gösterdiği için Allah en büyüktür. Bize iyilik ve ihsanda bulunduğu için O'na hamdediyoruz. Allah'tan başka ilâh yoktur. O birdir, ortağı yoktur, hükümranlık O'nundur. Övgüler O'nadır. O yaşatır, O diriltir. Hayır O'nun elindedir. O her şeye zor yetirendir. Allah'tan başka ilâh yoktur. O birdir, ortağı yoktur. Vadini yerine getirmiş, kuluna (Muhammed'e) destek etmiş, (İslâm'a ve müslümanlara saldıran müşrik) gruplarını yalnız başına yenilgiye uğratmıştır. Allah'tan diğer ilâh yoktur. O'ndan başkasına kulluk etmeyiz. Kâfirler hoşlanmasalar da ihlâslı dindarlar olarak yalnızca O'na ibadet ederiz." Sa'y etmekte olan birey bu duadan sonra bildiği diğer duaları da okur. Safa tepesinden Merve’ye dört, Merve’den Safa’ya üç şavt yapılır. Merve tepesinde yedi şavt tamamlanır. İki yeşil direk arasında erkekler hervele yaparlar. Sa’y ibadeti tamamlandıktan sonradan Mekke’de konaklanır, her fırsatta Beytullah tavaf edilir. Hac menâsiki yoğun olarak 8-13 Zilhicce arasındaki altı gün içinde eda edilir. Bu günlerden her birinde yapılan menâsik kısaca şöyledir: Terviye günü (8 Zilhicce): Terviye günü sabah namazından itibaren Mina'ya veya Arafat'a intikâl başlar. Terviye günü öğle namazından arafe günü sabahtan namazına kadarki beş vakit namazı Mina'da kılmak ve geceyi orada geçirip güneş doğduktan sonradan Arafat'a hareket etmek sünnettir. Arafe günü (9 Zilhicce): Arafat'ta zeval vaktine dek çadırlarda dinlenilir ve ibadetle meşgul olunur. Zeval vaktinden sonradan, mümkünse gusledilir. Öğle ve ikindi namazları cem’i takdîm ile kılındıktan sonra vakfe yapılır. Bütün gün telbiye, tekbir, tehlîl, zikir, tesbih, salavât-ı şerife, dua, namaz, pişmanlık-istiğfar, Kur'ân-ı Kerîm tilâveti gibi ibadetlerle değerlendirilir. Resûlullah "Bugün gözüne, kulağına ve diline sahip olanın geçmiş günahları bağışlanır"1 buyurmuştur. Vakfe sırasında şu dualar okunabilir: 1 Müsned, I, 329, 356 "Allah'tan başka ilâh yoktur. O birdir, ortağı yoktur. Hükümranlık O'nun dur. Hamd O'na mahsustur. O, her şeye zor yetirendir. Allahım! Kalbimi ferahlat, işimi kolaylaştır. Allahım! Dediğimiz gibi ve dediğimizden de alâ bir şekilde övgüler sana mahsustur." "Rabbimiz! Bize dünyada da iyilik ver, âhirette de iyilik ver ve bizi ateşin azabından koru. Allahım! Ben kendime çok eyvah ettim. Günahları bağışlayan da fakat sensin. Kendi katından bir affetme ile beni bağışla ve bana merhamet eyle. Şüphesiz sensin fazla bağışlayan ve esirgeyen." "Allahım! Beni günahın zilletinden itaatin izzetine taşı. Haram işlemeyi bıraktırarak helâllerinle beni yetindir. Lutfunla beni zenginleştirerek senden başkasına beni fakir eyleme. Kalbimi ve kabrimi nurlandır, beni doğru yola ilet. Bütün kötülüklerden beni koru, bütün iyilikleri bana nasip eyle. Allahım! Ben senden dürüst yola ermeyi, yasaklarından uzak durmayı, iffetli, müstağni ve tenezzülsüz biri olmayı bana nasip etmeni diliyorum." Güneş battıktan daha sonra akşam namazı kılınmadan Arafat'tan Müzdelife’ye intikal başlar. Akşam ve yatsı namazları, yatsı vakti girdikten daha sonra, Müzdelife'de cem’i tehîr ile kılınır. Bayram gecesi burada ibadet ve istirahatle geçirilir. Şeytan taşlamada kullanılmak için yeteri dek taş toplanır. Bayramın ilk günü (yevm-i nahr; 10 Zilhicce): a) Vakti girince sabahleyin namazı Müzdelife'de erkence kılınır. Namazdan sonra ortalık aydınlanıncaya dek vakfe yapılır. Dua, niyaz ve istiğfar edilir. Ortalık tamamen aydınlanınca, güneş doğmadan Mina'ya hareket edilir. b) Mina'da eşyalar çadırlara yerleştirildikten daha sonra Akabe Cemresi'ne gidilir. Her birinde "Bismillâhi Allahüekber, rağmen li'ş-şeytâni ve hizbih" denilerek yedi taş atılır. İlk taşın atılması ile telbiye biter. Bundan sonradan bundan böyle telbiye yapılmaz. c) sonra Harem bölgesi sınırları içinde kurban kestirilir. Temettu’ ve Kırân haccı yapanların şükür kurbanı kesmeleri vâciptir. İfrad haccı yapanların kurban kesmeleri gerekmez; isterlerse nâfile olarak keserler. d) İfrad haccı yapanlar Akabe Cemresi'ne taş attıktan daha sonra; Temettu’ ve Kırân haccı yapanlar ise kurbanlarını kestirdikten sonradan, saç tıraşı olup ihrâmdan çıkarlar. Böylece cinsel ilişki dışındaki öteki tüm ihrâm yasakları kalkar. Cinsel ilişkiyle ilgili yasak ise oysa ziyaret tavafı yapılınca kalkar. Haccedenler kanımca kendi saçlarını kesebilecekleri gibi birbirlerini de tıraş edebilirler. Tıraş olabilecek duruma gelmiş olan bir ihrâmlının henüz kendisi tıraş olmadan başka bir ihrâmlıyı tıraş etmesinde bir sakınca yoktur. e) Aynı gün imkân olursa, Mekke'ye inilerek ifâda tavafı yapılır. Kudüm tavafından daha sonra sa’y yapmamış olanlar ziyaret tavafından daha sonra hac sa’yını yaparlar. İfâda tavafının bayramın ilk günü yapılması efdaldir. f) Tavaftan sonradan bitmiş Mina'ya dönülüp şeytan taşlama günlerinde Mina'da gecelenir. Bayramın 2, 3 ve 4. günleri (11, 12 ve 13 Zilhicce): a) Bayramın 2 ve 3. günleri zeval vaktinden daha sonra sırayla Küçük, Orta ve Akabe cemrelerine yedişer taş atılır. Küçük ve Orta cemrelere taş attıktan sonra yerinde bir yere çekilerek dua edilir. Akabe Cemresi taşlandıktan daha sonra ise dua için artık durulmayıp orası hemencecik terkedilir. Bu iki gün zevalden önce "iblis taşlama" yapılmaz. b) Bayramın 4. günü cemrelere taş atmayacak olanların, o gün fecr-i sâdıktan yani tan yeri ağarmaya başlamadan önce Mina'dan ayrılmış olmaları gerekir. 4. gün tan yeri ağarmaya başlamadan Mina'dan ayrılmamış olanların o gün de her üç cemreye yedişer taş atmaları gerekir. 4. gün taşlar atıldıktan sonradan Mina'dan Mekke'ye inilir. Hac ibadeti tamamlandıktan daha sonra Hill bölgesinin Harem'e en yakın yerinde umre ihramına girilip umre îfa edilir. Umre mîkatlarının en faziletlisi Ci'râne, daha sonra Ten'îm, sonradan da Hudeybiye'dir. Umre’ye şöyle niyet edilir: “Neveytü’l-umrate ve ehramtü bihê lillêhi teâlê. Lebbeyk allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lê şerîke kir lebbeyk. İnne’l-hamde ven-ni’mete leke vel-mülk. Lâ şerîke lek.” (Allahü Teala için umre yapmaya ve umre ibadetine girmeye amaç ettim...) Umre yapacak kimse umreye niyet eder, telbiyede bulunur. Mekke'ye girince Kâbe'yi tavaf eder, sonra Safa ile Merve arasında sa'y yapar. Sa'y bitince saçlarını keserek veya kısaltarak ihrâmdan çıkar. Böylece umreyi tamamlamış olur. Âfâkiler, Mekke'den ayrılmadan önce vedâ tavafı yaparlar. Böylece ifrad haccı tamamlanmış olur. Veda tavafı yaptıktan daha sonra, Peygamberimiz aleyhisselatu vesselam'ın yaptığı gibi iki rekât namaz kılar, başkalarına sıkıntı vermeyecek ve izdihama sebep olmayacak ise ve imkan bulursa Hacer-i Esved ile Ka’be’nin kapısı aralarında bulunan ve Mültezem denen yere kazanç, sağ eli Ka’be’nin kapısına, sol eli de Hacer-i Esved’e dürüst açarak göğsünü ve yüzünü Ka’be’nin duvarına dayar ve bu vaziyette dua eder. Mültezem’de bu şekilde dua etme konusunda sahabeden Amr b. Şuayb şöyle demiştir: “(Ashaptan) Abdullah’la birlikte tavaf yaptım. Ka’be’nin arka tarafına geldiğimizde kendisine istiazede bulunmayacak mısın? dedim. Cehennem ateşinden Allah’a sığınırız dedi. Sonradan tavafa devam etti, Hacer-i Esved’i istilam etti. Hacer-i Esved ile Ka’be’nin kapısı aralarında durdu. Kollarını iki yandan açarak göğsünü, yüzünü ve (bağlı tarafa açılmış) kollarını Ka’be’nin duvarına yasladı. Sonra da; Resulüllah aleyhisselatu vesselam’ın böyle yaptığını gördüm dedi.”1 Mültezem’den sonra Hatim’e gider, Altınoluk’un altında durup duâ eder, sonradan zemzem içerek Mescid-i Haram’dan ayrılır. 1 Ebu Davud. Menasik, 55, II, 452 Kaynak: Hasan Serhat Yeter, FIKIH 1 (Şafii Mezhebi), 2017 Kaynak: www.islamveihsan.com URL: https://www.islamveihsan.com/safii-mezhebine-gore-hac-ve-umre-nasil-yapilir-hac-ve-umrenin-dualarla-yapilisi.html