Yaz sonundan bu yanlamasına konuşmaya başladığımız Metaverse kavramı, yeni yatırımlarla güncelliğini korumaya devam ediyor. Şimdilik düş etmekte zorluk çektiğimiz fakat oyun şirketlerinin henüz ayrım etmeyenler için sessiz sedasız inşa ettiği "metaverse" pek bir günde hayatımıza girmedi. Yıllardır, ürettiği teknolojiler ile bizi "Metaverse" e hazırlayan öyle çok birey var. Hazırladığımız yeni yazı dizisinde keza metaverse kavramını ele alacağımızı, ayrıca de metaverse için bambaşka disiplinlerde yapılan üretimleri öne çıkaracağımızı belirtmiştik. İlk röportajımızda Mehmet Ünal ile Metaverse'de müzik kavramına odaklanırken, yeni yazımızda ABD merkezli Artırılmış Realite (AR) şirketi Qreal'in kurucu ortağı Alper Güler ile markaların Metaverse'e nasıl hazırlanabileceğini konuştuk.
Nasdaq'da halka olan QReal'in kuruluş hikayesi
Sıkı takipçilerimiz Alper Güler'i önceki yazılarımızdan hatırlayacaktır. Alper Güler ve ortağı Caner Soyer, girişimleri Kabaq'ın Snapchat entegrasyonu: Bareburger ile 2018'de sayfalarımızda yerini aldı. Daha ardından marka isminde değişikliğe dışarı giden kurucu ortaklar QReal ismi ile ilerledi. 2020'de bizlerle 3D reklamların geleceğini paylaşan QReal 2021'de Nasdaq'da halka talep edildi. Tüm bu yolculuğu üstelik Alper Güler'den dinleyelim:
QReal sahiden 2015 yılında Kabaq 3D Technologies olarak New York'ta kuruldu ve ilk bu işlere başladığımızda dünyadaki realistik 3D yemekleri tarayarak bunları artırılmış gerçeklik teknolojisi ile görünüm nedeniyle kuruldu. Buradaki amacımız da insanların yemek yemek siparişi verirken aslında yemekleri bir şekilde görmesini sağlamaktı. sonra bu teknolojiyi kullanarak, yemek yemek tarama tarafındaki deneyimimizi kullanarak sonra dünyanın da virtual try on teknolojisine eğilmesiyle şapka çanta gözlük gibi moda aksesuarlarına içten evrildik. Bunlara evrilirken de kabaq markası daha çok yemeklerle eşleştiği için ABD pazarında marka adını değişiklik ihtiyacı duyduk. Kabaq'ın Q'sunu alıp yaptığımız realistik işlere de atıfta bulunarak QReal markasını oluşturduk.
Burada yemekten bahsetmemin sebebi şu; yemek aslında 3D model olarak düşündüğümüzde gerçeğe fazla yakın olması gerekli. Çünkü organik bir cisim, modellenerek oluşturulması çok kuvvet. Biz başlayana değin da bu alanda dünyada gerçekçi 3D model çok fazla bulunmuyordu. Bugün QReal ne meslek yapıyor dersek, aslında odaklandığımız nokta virtual try-on tarafında markaların ürünlerinin dijital ikizlerini yapıp artırılmış gerçeklik teknolojisi için optimize ediyoruz.
dahası da Snapchat ve Instagram üstünde markaların tekrar artırılmış gerçeklik deneyimlerini filtreler aracılığıyla tasarlayıp, bu sosyal platformlar arasından artırılmış gerçeklik teknolojilerine antre yapmalarını sağlıyoruz.
Alper Güler, Facebook'un metaverse açıklamasını yorumlarken, Oculus yatırımına ve hali hazırda tatbik ailesi olarak anılan yapısına dikkat çekiyor. Güler, bu duruşun gelecek 10-20 yılı tanımlayacağını düşünüyor:
Facebook, zaten benim bu Metaverse veya AR-VR, mixed reality dünyasına baktığımda en ileride gördüğüm şirketlerden bir tanesiydi. Facebook isim olarak sevilmese de aslında Oculus'a yaptığı yatırımdan daha sonra Instagram, Facebook, WhatsApp hepsinin bir arada oluşu ile Metaverse kavramına en yakın firma olarak zaten öne çıkıyordu.
Işyeri ismini değiştirmesi doğrusu çok büyük bir adım. Gerçekte gelecekteki 10-20 yılı tanımlayan bir açıklama. Facebook çıktığında sosyal medya olarak; yani bütün insanları bir araya getiren bir başvuru formu olarak çıkmıştı ve şu an fiilen bir "statement" olarak adını değiştirdi.
Öncü olmanın zorlukları ve AR alanında Snapchat etkisi
Bu ad değişikliği zarfında "Ben burada bireysel olarak kendi yorumumu eklemek isterim" diyen Alper Güler, artırılmış gerçeklik alanında "earlybird" olarak tanımlanan zamanının ötesinde bir teşebbüs olmanın zorluklarını paylaştı:
2015'te biz ilk bu yemek yemek taradığımızda, elimizde fazla güzel bir 3D model var. Araştırıyorsun, bu dünyada olmayan bir şey. Heyecanlanıyorsun, dünyada kimsenin yapmadığı bir şey benim elimde duruyor. Diyorsun ama bu bir para etmeli, ben buradan bir yere gidebilirim, zira "hiç kimsede değil" . Fakat her zaman şunu düşündüm ben; Philips'in LG'nin 3 boyutlu TVleri satılıyordu. Bizim evde de vardı. Birileri bu teknolojiler için film çekti, belki dünyanın en güzel Jaws filmini o yönetmen çekti fakat kimse göremedi bunu. Çünkü hayatımıza yeterince adapte olmadı.
O dönemde benim en büyük korkum bu idi. Bizim elimizde bir şey var, bugün için zaten para kazanamıyoruz ama dünya istediğimiz alana gitmezse, bizim de yaptığımız içeriğin hiçbir faydası olmayacak.
O günleri düşündüğümüzde, bir tatbik indirmen gerekiyor, uygulamayı indirdikten sonradan kağıda bakıyorsun, kağıttan bir şey çıkıyor, onların limitasyonları derken, bu işleri kullanmak de fazla zordu. Kimse de kullanmıyordu sahiden. O nedenle Snapchat lens stüdyoyu çıkardığında biz geleceğimizin orada olduğunu o gün biliyorduk. O gün geldiğinde de biz o güne hazırdık. Elimizdeki modelleri optimize edip Snapchat'in platformuna attık. Doğrusu hikayemiz 2017'nin Aralık ayında başladı. Şirkette konuşurken, bugün bizim için bir milat oldu dedik.
Facebook'un Meta açıklamasıyla hisselerde aynı gün yüzde 40 çoğaltma
Güler'e Facebook'un Metaverse açıklamasının şirketi nasıl etkilediğini sorduğumda manâlı veriler paylaştı. Şirketin hisselerinin aynı gün yüzde 40 çoğaltma gösterdiğini belirten, aynı gün bir yatırım turu kapattıklarını da açıkladı. Güler, Facebook'un açıklamasının hem şirket ayrıca de piyasa için olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyor.
Facebook'un ad olarak Meta'ya geçmesi konusuna geri dönecek olursak; biliyorsunuz Temmuz ayında şirketimiz Nasdaq'ta kote olduktan daha sonra AR VR alanında yazılım hizmetleri ve ürünleri geliştirme kategorisinde tek işyeri olarak listeleniyorduk.
Meta'nın değişimiyle birlikte hisselerimiz o gün yüzde 40 büyüme gösterdi. devam eden süreçte de harika rakamlarda trade edilmeye devam etti. Benzer gün bir yatırım turu daha kapattık sahiden, bir 10 milyon dolarlık fon daha yatırım yaptı.
Facebook'un gözünü metaya çevirmesi bizim için de çok olumlu piyasa için de olumlu. Biz 5 yıldır böyle bir teknoloji gelecek, geliyor, Snapchat yapıyor, Instagram yapıyor artık yapalım derken, fiilen Facebook gibi büyük bir grubun bundan böyle geleceğine bunu koyması, bizim bu konuyu markalara anlatmamızın önünü açtı. O günden beri de; o hissedeki artışı "ilgi" olarak müşterilerden de görüyoruz.
Herif yaklaşımlarındaki değişimler ve AR piyasasındaki dinamikler
Güler'e "bu açıklamayla birlikte müşterilerin yaklaşımındaki şansın dönmesi neler?" diye sorduğumda, tüm markaların AR ve metaverse alanlarını anlamaya çalıştığını dile getiriyor:
Biz müşterilerimizden aniden bir metamorfoz beklemiyoruz. Metaverse ile ilgili doğrudan doğruya sorular gelmiyor ama herkes bir şekilde bunu anlamaya çalışıyor. AR alanında nasıl yer elde etmek gerektiği konusu markalar için de bir agnostik.
AR alanında Snapchat ve Facebook arasındaki farklar
Alper Güler, müşterilerin yaklaşımının yanı sıra artırılmış hakikat alanında sosyal ağların, ajansların ve kişisel içerik üreticilerin nasıl konumlandığını aktarıyor:
Bugün zaten becerikli (creative) ajanslar bu işin bir ucundan tutmaya çalışıyor. Benim mutlu olduğum kısım, ajansa bağlı olmayan bağımsız bireysel içerik üreticileri (freelance self-creator) Snapchat'in ve Facebook'un arabulucu Spark AR'ı kullanarak kendi markalarını oluşturuyorlar. Bu insanların, ajanslara alt olmadan deneyimler geliştirebildiği bir alan açıldı.
Facebook hakeza, ajanssız ve bu bağımsız üreticilerin öne çıktığı bir modelle ilerliyor. Facebook, reklam tarafında bir sürü ajansla çalışıyor olsa bile AR tarafında bireysel üreticilere odaklanıyor. Snapchat tarafı ise bireysel içerik üreticilerin yanında, bu tarz marka projeleri geldiğinde daha profesyonel olarak hizmet etmek istiyor. İkisi arasındaki en büyük ayrım bu.
Snapchat AR Ads son 2 yılda harika bir yükselişe geçti
Güler, tip ve markaların ilgisi konusundaki açıklamasını şöyle devam ettirdi:
Alıcı ilgisi mutlaka var ve artarak devam ediyor. Snapchat tarafındaki bu AR ads son 2 yılda fantastik bir yükselişe geçti. Hatta Snapchat'in bu reklamları yaptığı kendi iç takımı da vardı. Şu an biz, gün geçtikçe Snapchat'e ve Snapchat markalarına bu işleri yapıyoruz. Biz Snapchat'in kendi çalıştığı markaların lenslerini üretiyoruz.
QReal'in Türkiye ekibi ve yükselme planları
Alper Güler, keza pandemi sebebiyle ülkeye döndüğünde Türkiye'de takım kurmaya başladıklarını açıkladı. "Ekip fazla süratli büyüdü." diyen Güler, bu yolculuğun detaylarını paylaştı:
Covid-19 tam başlarken ben ve ortağım ülkeye döndük. Bu süreçte bir proje geldi, bir mimar arkadaşımızı işe aldık, toplam 3 kişiydik. Bu yıl başında Glimpse Group Türkiye olarak Mart ayında şirketleştik. Şu an Türkiye grubu 33 birey ve şirketin 70'e dek da işe alım bütçesi var, ekibi burada büyütüyoruz. Covid nedeniyle biraz Türkiye'ye gelelim dediğimiz noktada; doğrusu buradaki o değeri göstermiş olduk. Buradan olağanüstü bir imal yapan bir grup çıktı. Bu Snapchat'teki büyüme da bizim Türkiye'de büyümemiz vesile oldu.
Facebook'un Meta'ya dönüşmesi Türkiye'deki ve globaldeki markaları nasıl etkileyeceğini sorduğumda ise yaklaşık yüzde 40'lık bir grubun bu yıl ve önümüzdeki sene metaverse dalgasına katılacağını açıklama etti:
Zaten bu teknolojileri önden ve yakından takip eden markalar var. Mesela, Nike, bu teknolojileri fazla yakından peşine düşüp takip ediyor, Balenciaga, Louis Vuitton grup gibi markalar zaten bu teknolojinin bir parçasıydı ve Metaverse'e entegre oluyordu. Derhal bu ad değişikliğiyle bence, şu lahza "bu zamanı" takip eden markalar da bu vagona katılacak. Bir şekilde bu öncülerin oluşturduğu gruba, markaların yüzde 10'luk bir kesimi diyorsak, yüzde 40'lık bir grup da bu yıl ve önümüzdeki sene Metaverse dalgasına katılmaya başlayacak.
Markalar AR deneyimlerle metaverse'e adım atıyor
Alper Güler artırılmış realite filtrelerini Metaverse'ün ilk adımı olarak tanımlıyor: "Artırılmış realite (AR) fiilen bu büyük Metaverse fikri için bir antre, içerik üretiminin bir başlangıcı. O yüzden ben şuna inanıyorum; markalar sosyal medyadaki AR deneyimlerle Metaverse'e bir adım atıyor. "
Ayrıca Güler, bu bağlamda markalarla nasıl çalıştıklarını da detaylandırıyor:
Bir marka bize geldiğinde biz şunu diyemiyoruz başlıca; senin elinde 300 tane mahsul var gel bunların hepsini tarayalım, web sitene entegre edelim. Oradan ırk Virtual Try-on yapsın, bu; keza süre hem de bir sürü yatırım gerektiren bir iş aslında.
Onun yerine biz birazcık daha şuna odaklanıyoruz; sosyal medyadaki, Instagram ya da Snapchat'te, var olan dağılım kanallarında bu teknolojileri nasıl kullanabileceğini gösteriyoruz. Sosyal medyadaki yaklaşık 1-2 proje ile ayaklarını suya ısındırıyoruz. sonradan web sitelerine entegre etmek için ürünlerini tarıyoruz.
Fiilen bu üretilen ürünler yani 3D modeller, Metaverse fikrinde, kimin Metaverse'ü olursa olsun; mesela bu Facebook'un kurduğu olabilir, markanın orada kuracağı dükkanın bir parçası olacak.
5 yıl içinde mobil AR ve AR Gözlüklerle peyderpey Metaverse'e
Güler, sözlerine devam ederken, üretilen modellerin Metaverse'ün ötesinde karma gerçeklik gözlüklerinde de kullanılabileceğini dile getiriyor. Güler'in aktardıklarına tarafından, dijital ikiz olarak tabir edilen 3D modeller, 5 yıllık bir süre içinde sırasıyla Mobil AR, AR gözlükler ve Metaverse'de kullanılabilecek:
bundan başka AR gözlükler geliyor. Bütün bir sanal dünya; karma realite (Mixed reality) dediğimiz bu AR gözlükler ile birleştirdiğimiz bir dünya. Onlar hayatımıza girene değin da mobil AR, peyderpey bu teknolojilerin başlangıcı olacak. Markalar bugünden son adım olan Metaverse fikrine hazırlık yapabiliyor. Bugün ürettiğimiz, dijital ikiz dediğimiz ürün oraya taşınabiliyor.
Bu bağlamda 5 senelik bir geçiş süreci olacak, insanlar bu geçiş sürecinde sırasıyla AR, Mixed Reality ve Metaverse dediğimiz VR (sanal gerçeklik) ortamlara adapte olacak. bir defa üretilen 3D modelin çapraz platformlarda kullanılması, bu yatırımı birlikte götüreceklerini gösteriyor.
Metaverse'de NFT ve 3D modellerin yeri
"Dijital ikizleri NFT formatında yayınlayacak mısınız?" diye sorduğumda ise Güler, 2017-2018 yılları arasında bir NFT pazar yerinden, modelleri bedava mintleme konusunda önerge aldıklarını fakat bu fikri, fazla "erken safha" bularak değerlendirmediklerini üzüntüyle dile getiriyor. öte taraftan NFT'nin Metaverse ile öbür bir manâ kazanacağını açıklama ediyor:
Bu durumda; NFT'de paha biçilmez şeyler ortaya çıkacak.
Mesela, 3 bin dolara Gucci'nin bir ayakkabısını alıyorum, Fortnite da o ayakkabının bana dijital versiyonunu gönderiyor. Ben o ayakkabıyı Fortnite'da giyebiliyorum. Eğer ben 3 saat ya da daha artı zamanını Fortnite'da geçiren biriysem, oradaki alanda sosyalleşirken, millet benim ayakkabımı gördüğünde diyor fakat; "Evet bu adam, bir ayakkabıya 3 bin dolar verebilen biri." Ben de fiziksel dünyada duyduğum "Gucci alma" hazzımı, oradaki dünyamda da yaşayabiliyorum.
Fakat bu şart, Fornite'da kısıtlı bir uygulama alanı yaratıyor. Seninle yaptığım toplantıda sanal olarak benim ayağımda Gucci kundura görmüyorsun, o Fortnite'da kalıyor. Bu alanlar birleştiğinde ise NFT'ye sahip olmanın inaılmaz bir değeri olacağını düşünüyorum. Yani Fortnite'taki kılıcı o toplantıya getirebildiğim gün, bence o fortnite'taki kılıcın ve NFTlerin ayrı bir değeri olacak. Toplantıyı benim VR odamda dijital karakterlerimiz üzerinden gerçekleştirdiğimizde, odam ne kadar büyükse, eşyalarım ne değin benzersiz ise, duvarlarıma bakıp nadir NFT eserleri gördüğünde bir değeri olacağını düşünüyorum. Ama ben bugün NFT sanat eserleri eşsiz olsa da "kullanılabilirliğini" demin anlamıyorum.
Metaverseler birleştiğinde; yani ben bunları kendi avatarımla ve odamla eşleştirebildiğimde farklı bir anlamı olacağını düşünüyorum. O yüzden şu lahza benzeri bir hype döngüsünde. Ama mutlaka Metaverse'ün koskocoman parçası da NFTler.
Bunlar marka iş birlikleri için de kullanılabilir. Marka, ürettiği dijital ürünlerin orijinalliğini şayet böyle sağlayacak. Şu lahza reel dünyada, insanlar Adidas'ın ürettiği ürünlerin az kalsın aynısını Kemalpaşa'da üretebiliyor. Bu konuda ayrıntılı bir teftiş yok fakat Metaverse'de kesin kurallar olacak ve o ayakkabıyı o şekilde üretemeyeceksin. Örneğin, benzer üründen 1 milyon adet üretilse bile sen satın aldığın ürünün 1 milyondan kaçıncısı olduğunu bilebileceksin.
AR ve Metaverse'de yeni iş rolleri
Markaların Metaverse'e özel ürünler geliştirmesi konusu, ister istemez yeni iş rolleri konusunu da beraberinde getiriyor. Alper Güler, hem 3D moda tasarımcısı gibi yeni meslek rollerini ayrıca de egemen çalışan tasarımcılara sunulan fırsatları aktarıyor:
Yeni milyarderler tasarımcılar olacak
Son 20 - 30 yıla baktığında bütün dünyanın zenginleri, Bill Gatesler, Zuckerbergler nereden çıkıyor? Yazılım. Çünkü senin bir bilgisayarın var. Bu bilgisayarda bir şey tasarlıyorsun, basıyorsun o kendi kendine dağıtıma (distribution) başladığında para kazanabiliyordun. Garajdan bir sürü böyle proje çıkıyordu.
diğer taraftan baktığında da bu stil 3D tasarım yapan insanlar, bir mimarı düşünüyorsun, binayı ve her şeyi tasarlayan o, ama mal sahibi, inşaatı yapan ve emlakçı aralarında en düşük parayı kazanan olarak konumlanabiliyor. Biz emlak ve mimari olarak çalışmalar ürettiğimizde bunun farkına vardık.
Benim bu yeni dünyada gördüğüm şey, 3D tasarımcıların doğrusu yaptıkları şeyleri direkt dijital dünyada satabilecekleri alanlar oluşuyor. Bunları bir şirkete tabi olmadan yapıyorlar ve bireysel tasarımcılar bir anda ağırlık kazanıyor.
Fiziki dünyada ortaya bir mahsul içeri almamak ve bundan kazanç elde etmek için araç gereç alman lazım, tasarım dışarıda ürünün üretimini bilmen, belki aynı ürünü 10 defa üretip satman gerekiyor. Öteki tarafta ürünü dijital olarak üretiyorsun NFTye dönüştürüyorsun pazar yerine koyuyorsun ve satılırsa bundan paranı alıyorsun. O yüzden bu dijital sanatçıların zamanının geldiğini düşünüyorum. Bu önümüzdeki 10 yıl de olur ya de milyarderler listesine tasarımcılar dahil olacak.
Alper Güler verdiği örneklerin yanında QReal'de 3D Moda tasarımcısı istihdam ettiklerini de belirtiyor:
Dünyadaki her tasarım işinin hiçbir üretici arada olmadan müşteriye sunulduğunu düşün. Böyle bir yeni alan açılacağını düşünüyorum. Markaların da şüphesiz, maddesel moda tasarımcısı işe alırken, sahiden 3D moda tasarımcısı alacağını düşünüyorum.
Mesela; Biz şu an ekibimize 2 tane 3D moda tasarımcısı aldık. Moda okulu mezunu üretim için 3D tasarım öğrenmiş lakin biz onlarla oyunlaştırılmış tasarımlar veya Virtual try-on tarafında kullanılabilecek tasarımlar üretmeleri konusunda çalışıyoruz. İlerleyen süreçte ola ki canavarları giydirecek.
Snapchat'in son 3 yarışmasından 5 tane ödülle döndük.
Güler, AR Moda alanındaki fırsatlardan bahsederken, şirket olarak bu fırsatları nasıl değerlendirdiklerini de aktardı:
Örneğin Snapchat geçen günlerde bir yarışma açtı ve dedi oysa: "Bu yeni çıkardığımız beden tarama işini kullanarak projeler yapın biz burada seçilen projeleri New York Paris ve Londra moda haftasında göstereceğiz." Bizim alıştırma modelimizde, ekip yalnızca yaratıcılığa odaklanıyor. Kazanılan ödüller de doğrudan çalışan ekibe gidiyor. Biz şirket olarak 3'lü, 4'lü gruplar halinde oralara projeler gönderdik. Snapchat'in son 3 yarışmasından 5 tane ödülle döndük. Para ödülleri de epeyce yüksek ve doğrudan doğruya ekibe veriyoruz. Maaşlarının 2-3 katı bonuslar alıyorlar.
Kısacası tasarıma yetenekli insanlara içten başvuru formu araçlarını öğretip sanatlarını bu markalar için konuşturmalarını sağlayan bir yapımız var. Şirketin ABD'de belirlenmiş olması büyük bir üstünlük. Satmak kanalları ve proje yönetimi ekibi, tasarımcıların bir kısmı ABD'de oysa imal kısmını da ağır ağır buraya aldık.
Görüşme boyunca etraflıca değerlendirdiğimiz AR alanını, markalara sunulabilecek öneriler ile kapatmak istedim. bu nedenle Güler'e pazarlama konusunda markalara önerebileceği taktikleri sordum. Alper Güler, markaların Instagram AR filtrelerinden başlayarak deneyimler oluşturmanın atılacak ilk adımlardan biri olduğunu söyledi. Ardından ise web sitesinde "Virtual Try-on" deneyimleri meydana getirmek mühim.
Kaynak: webrazzi.com URL: https://webrazzi.com/2021/12/31/qreal-kurucu-ortagi-alper-guler-anlatti-markalar-metaverse-e-nasil-hazirlanabilirGiriş noktası bence Instagram. Türkiye'de gördüğüm üzere bir sürü marka zaten Instagram'a geliyor. Biraz daha eğlenceli filtreler yapılıyor. Instagram'dan bir kaç ürünü Virtual try- on'a döndürmek manâlı. gerçi eğlenceli filtreleri de bir antre adımı olarak görüyorum; dağıtılmış oyunlar, markanın vereceği hissiyatı kullanıcıya hissettirecek filtreler kullanılabilir.
Instagram Virtual Try-on filtrelerinden sonraki adım ise web sitelerine entegrasyon. Bu konuda kişisel sanatçılardan veya bir ajanstan takviye alabilirler.
2000'lerde herkesin bir web sitesi olacak deniyordu, bugün ise herkesin bir Instagram hesabı var. Bunun gibi herkes Metaverse'ün bir yerinde olacak. Facebook'un adını değiştirmesi bunun işaretlerden biri. Daha önce 3D televizyon metaforunda bahsettiğim korkum değil, bu teknoloji hayatımızda kalıcı olacak.
