Geçimsizlik durumunda koca eşini boşamazsa, bayan ne yapabilir? İslâm’da kadına boşanma hakkı ünlü mıdır?
İslâm’da boşama yetkisi ilke olarak erkeğe verilmiştir. Ama iyi tanımadığı ya da zulüm ve adaletsizlik yapabileceğinden güvende olamadığı bir erkekle evlenmek durumunda kalan kadın, nikâh sırasında erkekten boşama yetkisi ister ve evlilik bu şartla yapılmış bulunursa bayan da boşama yetkisine sahip olur. Buna «tefvîz-î talak» denir. Böyle bir yargı alındıktan sonradan bundan böyle erkek bundan rucû edemez.
Nitekim Allâh’ın Rasûlü’nün eşlerinin, Medîne döneminde bir ara, onda olmayan kimi zînet ve eşyayı istemesi üzerine inen âyette şöyle buyurulmuştur: «Eğer siz dünya hayatını, onun zînet ve ihtişamını istiyorsanız, gelin size boşanma bedellerini vereyim de hepinizi güzellikle salıvereyim.»1 Reşitlik müctehitlere tarafından, bu âyetle Hz. Peygamber’in eşlerine boşama yetkisi verilmiş ve isterlerse Hz. Peygamber’den ayrılabilecekleri bildirilmiştir. Fakat O’nun temiz eşleri konuştuklarına pişman olmuşlar ve herkes Allâh’ın elçisini seçim etmiştir.2
Şiddetli geçimsizlik ya da fena muâmele durumunda ise kadın daha önceden böyle bir boşama yetkisi almamışsa reşitlik müctehitlere kadar aracısız olarak boşama hakkı doğmaz. Koca eşini tekrar tekrar boşayabileceği gibi bayan da mahkemeye başvurup işkence ve haksızlığa aleyhinde önlem alınmasını isteyebilir. Bu önlemler aralarında, bir bedel karşılığında boşama yer alabileceği gibi, hakeme başvurma bu yolla evliliğe son verdirme de söz konusu olabilir. ya da başat tarafların arasını bularak evliliğin devamını da sağlayabilir.
Dipnotlar:
1. Ahzâb, 33/28, 29. 2. Buhârî, Talâk, 5; Müslim, Talâk, 26 vd.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları
