Peygamber (s.a.s.) Efendimiz sabahtan namazının sünnetini ne zaman ve nasıl kılardı? Sünnete kadar sabahtan namazının kılınışı.
Âişe radıyallahu anhâ’dan söylenti edildiğine kadar Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem sabah namazının ezanı ile kameti arasında pozitif uzatmadan iki rekat namaz kılardı. (Buhârî, Ezân 12; Müslim, Müsâfirîn 91)
Buhârî ile Müslim’in diğer bir rivayetine göre Hz. Âişe şöyle dedi:
Resûlullah sabahleyin namazının iki rekat sünnetini o kadar hafif kılardı ki acaba Fâtiha sûresini okudu mu diye kendi kendime sorardım. (Buhârî, Teheccüd 28; Müslim, Müsâfirîn 92. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Tatavvu 3; Nesâî, İftitah 40)
Müslim’in bir rivayetine kadar Hz. Âişe şöyle dedi:
Resûl-i Ekrem sabahtan ezanını duyduğu süre sabahtan namazının sünnetini artı uzatmadan kılardı. (Müslim, Müsâfirîn 90. Ayrıca bk. Nesâî, Kıyâmü’l-leyl 60)
Diğer bir rivayette Hz. Âişe, tanyeri ağardığı süre kılardı, dedi. (Müslim, Müsâfirîn, 93)
Hafsa radıyallahu anhâ’dan rivayet edildiğine tarafından, müezzin sabah ezanını okuduğu ve tan yeri de ağardığı süre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem fazla uzatmadan iki rekat namaz kılardı. (Buhârî, Ezân 12; Müslim, Müsâfirîn 87)
Müslim’in diğer bir rivayetine göre Hz. Hafsa şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem tan yeri ağardığı zaman hafifçe kıldığı iki rekat namazdan diğer nâfile kılmazdı. (Müslim, Müsâfirîn 88. Ayrıca bk. Nesâî, Kıyâmü’l-leyl 60)
İbni Ömer radıyallahu anhümâ şöyle dedi:
Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem gece namazlarını ikişer rekat kılar, gecenin sonunda ise bir rekat vitir kılardı. Sabahtan namazının farzından önce de kulağı kamette olduğu halde, çabuk iki rekat namaz kılardı. (Buhârî, Vitir 2; Müslim, Müsâfirîn 157. Keza bk. Tirmizî, Vitir 8)
Hadisleri Nasıl Anlamalıyız?
Yukarıdaki üç hadis, Resûlullah Efendimiz’in sabahleyin namazının sünnetini nasıl kıldığını anlatmaktadır. Daha aşağıdaki hadislerde onun sabahtan namazının sünnetinde zamm-ı sûre olarak neleri okuduğu görüldüğü zaman, bu iki rekat namazı fazla uzatmadan, diğer bir ifadeyle hafif bir şekilde kıldığı daha iyi anlaşılacaktır. Hz. Âişe’nin, “Resûlullah sabah namazının iki rekat sünnetini öyle hafif kılardı ancak ‘Acaba Fâtiha sûresini okudu mu?’ diye kendi kendime sorardım” demesi de bunu göstermektedir. Resûl-i Ekrem’in Fâtiha sûresini okuduğundan Hz. Âişe’nin kuşkusuz şüphesi yoktu. Ama öteki zamanlarda kıldığı nâfile namazlarda uzun sûreler okuduğu halde, sabah namazının sünnetini kılarken fazla kısa sûreler okuduğunu, rükû ve sücûdunu daha hafif tuttuğunu böyle anlatmaktadır. Bu cins ifadelere bakarak sabahtan namazının sünnetinde hiçbir şey okumamak gerektiğini ya da yalnızca Fâtiha sûresini okumanın yeterli olacağını söyleyen âlimler olmuştur. Resûl-i Ekrem Efendimiz sabahtan namazının sünnetini çabuk kılsa bile, “bu iki rek’beygir sünneti tüm gereklerini yerine getirerek mükemmel bir şekilde” kılmıştır.
Efendimiz’in bu sünneti tez kılmasının sebebi, uzun âyetler okuyarak kılacağı sabahleyin namazının farzına daha fazla zaman kalması içindi. Sonuncu hadisteki, sabahtan namazının sünnetini kulağı kamette olduğu halde kıldığına dair ifade de bunu göstermektedir.
Yukarıdaki rivayetlerden Efendimiz’in bu sünneti tanyeri ağarmaya başladıktan sonra kıldığı da anlaşılmaktadır.
Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem’in geceleyin nâfile namazları ikişer rekat kıldığını, sonunda bir rekat vitir kıldığını görmekteyiz.
Hz. Âişe’nin Fâtiha sûresinden, Kur’an’ın anası anlamında “Ümmü’l-Kur’ân” diye bahsettiği görülmektedir. Fâtiha sûresi Kur’ân-ı Kerîm’in özü ve esası mahiyetinde olduğu için ona bazan Ümmü’l-Kur’ân, bazan da yeniden aynı anlamda olmak üzere “Ümmü’l-Kitâb” denmiştir.
Hadislerden Öğrendiklerimiz
Sabahleyin namazının sünneti, tanyeri ağardıktan sonra kılınmalıdır. Tanyeri ağardıktan daha sonra Peygamber Efendimiz, farzdan önce, sabahleyin namazının sünnetinden diğer namaz kılmamıştır. Gece namazlarını Resûl-i Ekrem’in yaptığı gibi ikişer rekat kılmalıdır. Hz. Peygamber nâfile namazlarda uzun sûreler okumakla beraber, sabahleyin namazının sünnetinde kısa sûreler okur, rükû ve sücûdunu da artı uzatmazdı. Câmiye ve cemaate gidemeyen kimselerin, sabah namazının sünnetini kılarken uzun sûreler okumasında bir sakınca yoktur. Sabah namazının sünneti, her şeye karşın terk edilmemesi gereken bir sünnet-i müekkededir.Kaynak: Riyazüs Salihin, Erkam Yayınları
