Secde ayetlerinin mealini okuyunca secde gerekir mi?
Din İşleri Yüksek Kurulu 20.01.2021 tarihinde Prof. Dr. Abdurrahman HAÇKALI başkanlığında toplandı. Kur’an-ı Kerim Meallerini İnceleme Komisyonu göre hazırlanan “Secde ayetlerinin mealini okuyan kişinin tilavet secdesi yapması gerekir mi?” başlıklı fetva görüşme edildi. Yapılan müzakereler sonucunda aşağıdaki soru ve cevabının Kurul Kararı olarak kabulüne karar verildi:
Secde ayetlerinin mealini okuyan kişinin tilâvet secdesi yapması gerekir mi?
Secde ayetlerinin Arapça lafzını okuyan veya dinleyen kimsenin, tilâvet secdesi yapması Hanefî mezhebine tarafından vacip, diğer mezheplere kadar ise sünnettir. Kur’ân-ı Kerîm’in meal ve tefsirleri, bizatihi Kur’ân hükmünde olmamakla birlikte secde ayetinin mealini okuyan kimsenin de ihtiyaten tilavet secdesi yapması gerekir (Bkz. Serahsi, Mebsut, II, 5; Bilmen, İlmihal, Secde-i Tilavete Müteallik Meseleler, md. 375). 8Diyanet İşleri Fetva Kurulu)
Tilavet Secdesi Nedir?
Kur’an-ı Kerim’de ondört yerde geçen secde âyetlerinden birini okuyan veya dinleyenin yapması gereken secdeye “tilâvet secdesi” denir. Hz. Peygamber’in, içinde secde âyeti bulunan bir sûreyi okuduğunda secde ettiği, sahâbenin de onunla birlikte secde ettikleri nakledilmiştir.
TİLAVET SECDESİNİN DAYANDIĞI DELİLLER
Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Onlara ne oluyor oysa, iman etmiyorlar ve kendilerine Kur’lahza okunduğunda, secde etmiyorlar” [1] Bir kimse oysa vâcip olan işi yapmamaktan ötürü kötülenir. Öteki yanlamasına bu secde namaz içinde yapılan secdedir, bu yüzden de namaz secdesi gibi vâcip olur. Abdullah İbn Ömer (r.a)’ten, şöyle demiştir: “Nebî (s.a.s), biz yanına olduğumuzda secde âyetini okur, peşinde secde eder, biz de onunla birlikte secde ederdik. Öyle fakat, içimizden bazıları, izdihamdan nedeniyle, secde için yüzünü koyacağı bir yer bulamazdı!” [2]
Hz. Peygamber Mekke’de müşriklerin de bulunduğu toplulukta Necm sûresini aydınlatılmış, 19 ve 20 nci âyetlere gelince, Allah için secde etmişti. Bu âyetlerde Lât, Uzza ve Menat adlı putlardan laf edildiği için müşrikler de secde etmiş, böylece mü’minlerle müşrikler aralarında, farklı niyetlere dayalı bir eylem birliği oluşmuştu. Tarihte bu olaya Garanik Olayı denir. Bu Arada Ümeyye İbn Halef secde yapmadığı için, bir sahabe yerden aldığı toprağı yüzüne sürmüş, o da “bu bana yeterli olur” diyerek alay etmişti. Ancak kendisi sonra küfür ehli olarak öldürülmüştür.[3] Necm sûresinde secde âyeti, son âyet olan 72. âyettir. Bu yüzden Hz. Peygamber’in, putların adının geçtiği âyetlerin anında peşinde, 72. secde âyetine geçmiş olması da muhtemeldir. Zeyd İbn Sâbit (r.a)’in, “Hz. Peygamber, daha sonra Necm sûresini okuyunca tilâvet secdesi yapmadı.” [4] sözlerini de .19 ve .20 âyetler olarak ölçmek uygun düşer.
Ebû Hüreyre’den rivâyete tarafından Nebî (s.a.s) şöyle buyurmuştur: “Âdemoğlu secde âyetini okuyup secde edince, şeytan ağlayarak uzaklaşır ve şöyle der: “Vay benim hâlime! Âdemoğlu secde etmekle emrolundu ve anında secde etti, bu yüzden cennet onundur. Ben ise secdeyle emrolundum, ama secde etmekten kaçındım, bundan dolayı cehennem benimdir.” [5]
Yukarıdaki delillere dayanarak Hanefîler tilâvet secdesinin vâcip olduğunu söylemiştir. Öteki üç mezhebe tarafından ise tilavet secdesi sünnettir. Çoğunluğun delili; Zeyd İbn Sâbit (r.a)’den nakledilen; “Hz. Peygamber’e Necm sûresini okudum ve bizden hiçbir kimse secde etmedi” [6] hadisi ile Hz. Ömer’in Nahl sûresindeki secde âyetini ikinci cumada okuduğu süre, cemaatı secde yapıp yapmamakta bağımsızlık bırakmasıdır. O şöyle demiştir: Secde eden sevap kazanmış olur, secde etmeyene ise bir günah yoktur. Hz. Ömer, kendisi secde etmemiştir. Abdullah İbn Ömer’in rivâyetinde şu ilâve vardır: “Allah bize secde etmeyi farz kılmamıştır. Fakat kendiliğimizden dilersek yaparız” 7
Dipnotlar:
1 İnşikak, 84/21, 22. 2 Buhârî, Sücûd, 8, 9, 12. 3 Buhârî, Sücûd, 1, 4, 5. 4 Buhârî, Sücûd, 6. 5 Müslim, İmân, 133. 6 bk. Buhârî, Sücûd, 6; Müslim, Mesâcid, 106; Tirmîzî, Cum’a, 52; Nesâî, İftitah, 50; Şevkânî, age, III, 101. 7 Buhârî, Sücûd, 10; Şevkânî, age, III, 102.
