Hadisi şerifi nasıl anlamalı ve amel etmeliyiz? Yanlız başına gece yolculuğunun zararları nelerdir?
İbni Ömer radıyallahu anhumâ’dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Eğer ırk, yalnız başına seyahat yapmakta ne sakıncalar olduğunu benim dek bilselerdi, hiç bir binek sahibi (gezgin) gece yolculuğuna yalnız çıkmazdı.” (Buhârî, Cihâd 135. Ayrıca bk. Tirmizî, Cihâd 4; İbni Mâce, Edeb 45)
Hadisi Nasıl Anlamalıyız?Tek Başına yolculuğa çıkmak özellikle gece yolculuğu yapmak dün olduğu dek bugün de dinî-dünyevî, sosyal ve psikolojik birtakım sakıncalar taşımaktadır. Bu sakıncalardan insanların bildikleri, tecrübe ettikleri vardır, bilmedikleri de vardır. Nitekim Resûl-i Ekrem Efendimiz, “Benim bildiğim sakıncaları halk müziği ukala olsalardı” emir vermek suretiyle kendisinin bildiği ve lakin insanların kavrama edemedikleri birtakım mahzurların bulunduğuna dikkat çekici etmiştir.
Sözün gelişinden hadîs-i şerîfteki “binekli kimse (râkib-süvârî)” yerine, şayet “hiç kimse” denilmesi daha yerinde olurdu. Nitekim Müsned’deki bir rivayette pek denilmiştir. Oysa burada “binekli kimse ve gece” kayıtları amaçsız değildir. Iddia konusu sakıncalar gece daha da artar ve bineği olanın bile yalnız başına yola çıkmasını tehlikeli ülkü getirir. Böyle olunca, bineği olmayan kimsenin geceleyin yalnız başına yola çıkması öncelikle yasak olur. Bu açıdan bakılınca hadisimizin ifadesi bu haliyle daha sakındırıcıdır.
“Râkib” kelimesini “bineği olan” diye tercüme ettik. Çünkü doğrusu ve geçmişte bu sözcük, binek hayvanı olan kimseleri açıklama ediyordu. Ama bundan böyle günümüzde değişik herif ve kabiliyette binek aracı olan kimseleri içine almaktadır. Bir atlı için tek başına gece yolculuğu ne gibi sakıncalar taşıyorsa, gerçekte ve kaideten otomobili ile yalnız başına seyahat yapanlar için de aynı sakıncalar belki de daha fazlası ile geçerlidir.
Peygamber Efendimiz’in bu ikazı ve yolculukta bir yol arkadaşına sahip olma tavsiyesinin tek istisnası, özel görevli olan kimselerdir. Özellikle harp vaktinde istihbarat ve buluş görevi verilen kimsenin yalnız başına o göreve gitmesinde bir sakınca yoktur. Çünkü görevin zaten kendisi güvenli olmayan ve yalnız başına yapılabilecek bir iştir. başkaca, adi yolculuklarda bir yol arkadaşı bulmak Hz. Peygamber’in öngördüğü bir uygulamadır. Peygamber Efendimiz muhtelif kabile veya devletlere gönderdiği elçilere de kendilerine yol arkadaşı bulmalarını tavsiye ederdi.
Hadisten Çıkarmamız Gereken Dersler Nelerdir?Kimsesiz ve bilhassa geceleyin yolculuğa çıkmak dürüst değildir. Kimsesiz yolculuğun dinî-dünyevî açıdan birçok sakıncası vardır. Resûl-i Ekrem Efendimiz, ümmetini her konuda uyarmış ve onlara en uygun olan konuşma ve davranışları göstermiştir.
Kaynak: Riyazüs Salihin, Erkam Yayınları
